به گزارش خبرگزاری صداوسیما،مرکز چهارمحال وبختیاری،مدت وقتی است که با وجود اینکه زباله‌های خانه را در کیسه‌های محکم برای ماموران شهرداری بیرون می‌گذارم، اما صبحگاهان بازهم با کیسه پاره شده و زباله‌های پخش شده در خیابان مواجه می‌شوم.
منظره‌ای کثیف وچندش آوری که علاوه برسرزنش اطرافیان،حال خودم راهم دگرگون می‌کرد تا اینکه این مصیبت همگانی شد و تمامی ساکنان محله از این وضعیت شاکی شدند.
اوایل پیرزن همسایه می‌گفت: اگر زن خانه، محله را هم مثل خانه اش بداند، زباله هایش را در کوچه و خیابان رها نمیکند، زنانگی‌ها از دست رفته است.
اما حالا که تقریبا تمامی کیسه‌های زباله پاره و زباله‌ها در کف خیابان رها شده اند همه اهل محله دنبال علت آن هستند.
علی آقا همسایه طبقه بالایی خانه ما می‌گفت: فکر کنم گربه‌ها دندان هایشان را سوهان کشیده اند که هر چه تعداد کیسه‌های زباله را بیشتر می‌کنیم انگار بیشتر پاره می‌شوند.
در این همین گپ و گفت بودیم که عباس آقا بقال محله از راه رسید وپاسخ علامت سوال همه اهالی را داد.
عباس آقا گفت: گربه کجا بود مَردِ مومن، شب‌ها از ساعت ۱۰ شب به بعد چند جوان می‌آیند و کیسه‌های زباله را واکاوی می‌کنند تا بطری، شیشه و یا جنس قابل بازیافتی را درون زباله‌های مردم پیداکنند.
نانی در زباله‌های مردم:
پاسی از شب گذشته است و من کیسه زباله ام را درب خانه گذاشته وبه کمین نشسته ام تا باور کنم که نان برخی از مردم در زباله‌های دیگران پیدا می‌شود.
درسکوت و تاریکی فقط چند دقیقه‌ای از ساعت ۱۰ گذشته است که زباله گردها از راه می‌رسند و شروع به کنکاش کیسه‌ها می‌کنند.
باورم نمی‌شود انگار در حال تماشای یک فیلم سینمایی هستم.
ناخودآگاه از بهت بیرون می‌آیم و به خودم جرات می‌دهم، به زباله گرد سلام می‌کنم.
ترسیده و جاخورده گامی به عقب می‌رود و می‌گوید: قصدمزاحمت ندارم، دنبال بطری خالی یا وسایل بازیافتی هستم.
می‌گویم: جناب این بطری خالی چه ارزشی دارد که شما دستتان را در زباله مردم می‌کنید و جانتان را به خطر می‌اندازید.
می‌گوید: الحمدالله درآمد خوبی دارد وهر چه نباشد هم شغل است و هم نان من و چندین نفر دیگر را تامین می‌کند وبلافاصله با شنیدن صدای سوتی دور می‌شود.
بازهم صبح شده و همسایه‌ها همه شاکی هستند.
آقای رئیسی پاکبان محله غُرغُرکنان می‌گوید:زباله گردها هر کدام برای خود کوچه یا محله‌ای را قرق کرده اند.
همسایه طبقه سوم که هیات مدیره‌ی ساختمان هم هست می‌گوید: بار‌ها زباله‌های خانگی ام را تفکیک کردم، اما نه کسی در این محله سراغی گرفت و نه جایی را پیدا کردم که آن‌ها را تحویل دهم و مجبور شدم دوباره آن‌ها را در سطل زباله بریزم.
زباله گردها چراغ خطرسلامت:
مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه روزانه در حدود ۷۲۵ تن زباله در استان تولید می‌شود، می‌گوید: دفن غیر اصولی این پسماند‌ها خطرات زیست محیطی زیادی برای استان همراه دارد.
شهرام احمدی معتقد است حضور زباله گردها هم به عنوان معضلی جدید برای بهداشت عمومی و محیط زیست بسیار خطر آفرین شده است.
احمدی می‌گوید: براساس ماده ۷ قانون مدیریت پسماند، مدیریت زباله‌های خانگی در شهرها برعهده شهرداری، در روستا برعهده‌ی دهیاری و خارج از حریم شهر و روستابرعهده بخشداری هاست.
وی معتقد است امروزه و در شرایط شیوع کرونا زباله گردها عاملی برای انتشارآلودگی درسطح جامعه هستند وباید طرح تفکیک از مبدا با مسئولیت دستگاه‌های مربوطه وبا مدیریت جامع و در نظر گرفتن شرایط زیست محیطی بهداشتی انجام شود.
به گفته‌ی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان،ایجاد کارخانه‌های بازیافت زباله به عنوان صنعت سبز به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی کمک می‌کند و جداسازی پسماند تَر و خشک هزینه تولید و میزان مصرف انرژی در تولید زباله را کاهش می‌دهدو استفاده از روش‌های بازیافت پسماند، محصولات قابل استفاده دیگری همچون کود های کشاورزی را به جامعه عرضه خواهد داشت.
این در حالیست که رئیس اداره پایش شرکت آب وفاضلاب استان یکی از مهمترین اثرات منفی زباله‌ها را شیرابه ناشی از آن‌ها می‌داند.+
خانم غلامی می‌گوید:شیرابه‌های زباله در گذر زمان به لایه‌های زمین و به ویژه سفره‌های آب نَشت می‌کنند.
وی گفت:بخش عمده‌ای از نیاز‌های آب آشامیدنی استان از طریق منابع آب زیرزمینی تامین می‌شود.
وی تصریح کرد:شیرابه زباله‌ها آلودگی بسیاربالایی دارد وحاوی هیدروکربن‌های متفاوت و عناصر غذایی مختلف مانند نیتروژن است، که پس از عبور از لایه‌های زیرزمینی به منابع آبی نفوذمی¬کندو با توجه به اینکه شیرابه‌ها حاوی مواد غذایی هستند عناصری مانند نیتروژن و فسفر را در منابع آب افزایش می‌دهندواین موضوع بسیاربرای سلامت انسان ومحیط زیست مضراست
زباله گرد، شغل تو چیست؟! شاغلی یا بیکار!
مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان می‌گوید: از نظر "سازمان جهانی کار" هرکس در هفته یک ساعت کاری انجام دهد که درآمد کسب کند و امرارمعاش کند، شاغل به شمار می‌رود، اما زباله گّردی جزو قانون کارجمهوری اسلامی ایران نیست
آقای فاضلی می‌گوید:در قانون کار جمهوری اسلامی، کارگر کسی است که کارفرما داشته باشدو بابت کاری که به دستور کار فرما انجام می‌دهد دستمزد بگیرد، پس زباله گردی جزو قانون کار نیست و اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی در قبال زباله گردها مسئولیتی ندارد.
حفیظ الله فاضلی گفت:زباله گّردها، جزو قشر بیکار جامعه هستند و اگر زیر نظر کارفرمایی کار کنند و بیمه پردازی شوند مشمول قانون کار می‌شوند.
وی می‌گوید:زباله گردی جزوکار‌های کاذبی است که بسته به نوع درآمدی که دارند و بهره‌ای که می‌برند تقسیم بندی می‌شوند.
فاضلی تصریح کرد:در بسیاری از شهرها پیمانکاران طرح‌های بازیافت، زباله گردها را با دستمزد بسیار ارزان و ناچیز در مراکز پسماند بکارگیری و به نوعی آن‌ها را استثمار اقتصادی می‌کنند.
مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان با بیان اینکه در برخی مواقع زباله گردها قربانی ناکارآمدی و بی تدبیری دولت در حوزه مدیریت پسماند هستند، می گوید: باید با تدبیر دستگاه‌های متولی وشهرداری و یامدیریت پسماند شهرداری‌ها طرح جدیدی برای این افراد اجرایی شود تا این افراد به منظور حفظ سلامت و بهداشت جامعه و جل. گیری از آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن، ساماندهی، مدیریت و مشغول بکار شوند.
وی گفت:با این اقدام "زباله گّردها" بابرنامه ریزی دقیق بعنوان کارگران فصلی ساماندهی می‌شوندوتحت پوشش بیمه قرار خواهند گرفت.
اقای فاضلی گفت:متاسفانه با توجه به افزایش بیش از حد قیمت مواد بازیافتی، افراد کم برخوردار به انجام این کار سوق یافته‌اند.
چتری به وسعت زباله گّردی، زباله دانی تا کارخانه زباله ها:
مدیر کل امور اجتماعی وفرهنگی استانداری هم می‌گوید:زباله گردی، رفتاری پرخطر است که از عوامل مختلف نشات می‌گیرد، اما نباید اجازه داد با گسترش بی رویه بعنوان یک الگوی نامناسب ایجاد اشغل در جامعه شایع شود.
شهرام مقدس می‌گوید: این شغل، چون راحت و در دسترس است افراد بیکار زیادی را جذب کرده، اما با شرایط فرهنگی و سلامت عمومی جامعه سازگار نیست.
وی معتقد است: فرهنگ کار و تلاش باید نهادینه شودو با بستر سازی مناسب و برنامه ریزی دقیق زمینه‌ای ایجاد شود که افراد جویای کار راهکار‌های خلاقانه‌تر را پیش بگیرند
شهرام مقدس همچنین می‌گوید: زباله گردی امری ناخوشایند است که در قضاوت عموم قرار گرفته و برخی افراد آن را به سوء مدیریت‌ها ربط می‌دهند، اما وقتی زباله گردی به سهولت و در کمترین زمان ممکن با جمع آوری زباله‌های بازیافتی بدون کمترین دردسری پول خوبی به جیب می‌زند و هر کیلوگرم زباله بازیافتی را به نرخ ۱۰۰ هزار ریال می‌فروشد، حاضر به از دست دادن این شغل منفور نخواهد شد.
از شهرزباله‌ها چه خبر؟
مدیر کل امور شهری و شورا‌های استانداری گفت:طرح ساخت کارخانه بازیافت زباله در شهرکرد به پیمانکار ابلاغ شده و با پیگیری شهرداری کارگروه مدیریت پسماندشهرستان‌های شهرکرد، بن وسامان هم تشکیل شده است تا خوراک این کارخانه را تامین کنند.
محمد علی طاهری افزود: شرکت طبیعت پاک زاگرس پیمانکارو مجری طرح کارخانه بازیافت است که با معرفی نامه‌ی شهرداری و شورای شهر فعالیتش را شروع و پیش بینی کرده است که این طرح را تا دویا سه سال آینده با تمامی تجهیزات آماده بهره برداری کند.
وی گفت:هم اکنون همه زباله‌ها به شیوه سنتی جمع آوری و دفع می‌شود ودر حال حاضر کارخانه بازیافتی در استان وجود نداردبه نحوی که در برخی مناطق زباله‌ها در جنگل هم امحاء شده است.
به گفته‌ی اقای طاهری در شهرستان‌های فارسان و کیارهم طرح مطالعاتی و زیست محیطی اجرای طرح شهرک بازیافت انجام شده است و با اجرایی شدن طرح مدیریت پسماند، زباله گردها هم جمع آوری می‌شوند وطرح پسماند‌های قابل بازیافت که صرفه اقتصادی خوبی برای استان دارد از مبدا اغاز می‌شود.
وی گفت:در غیر این صورت بازهم کارخانه با شکست مواجه می‌شود وشهرداری‌ها با معضل زباله گردها راهی مراجع قضایی می‌شوند.
گام‌های ناتمام...
حدود چهار سال پیش اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا با پیمانکاری شرکت یاران جنوب کِوشک در شهرکرد کلید خورد، اما این طرح هیچ وقت موفق نشد.
مدیر عامل شرکت یاران جنوب کِوشک می‌گوید:این طرح در استان‌های همجوار از جمله اصفهان و خوزستان اجرا شد و با موفقیت کامل و صرفه اقتصادی خوب پیش رفت، اما طرح تفکیک زباله در چهارمحال وبختیاری به دلیل ساماندهی نشدن زباله گردها، نهادینه نشدن فرهنگ تفکیک زباله از مبدا و کوتاهی دستگاه‌های مرتبط ازجمله فرمانداری و شهرداری شهرکرد اجرایی نشد.
روز از نو، روزی از نو
سری هم به شهرداری شهرکرد زدم و جویای کارخانه زباله‌های شدم.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهرکردهم گفت: در دو سال اخیرساخت شهرک بازیافت زباله متوقف شده وبا وقفه پیش آمده وتصمیم مسئولان، طرح به شهرداری واگذار شد.
داوود مومنی با تاکید بر اینکه یکی از اقدامات ضروری در راستای خدمات رسانی مطلوبتر به رفاه شهروندان، راه اندازی شهرک بازیافت در شهرکرد است، گفت:تمامی مراکز استان‌ها و شهر‌های دارای بیش از ۱۰۰ هزار نفرجمعیت دارای شهرک بازیافت هستند.
وی گفت:پارسال دوباره شهرداری با برگزاری مزایده پیمانکار جدیدی برای ساخت شهرک بازیافت زباله در شهرکرد انتخاب کرد
یک بام و دو هوا:
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهرکرد می‌گوید:متولی پسماند براساس قانون مدیریت با شهرداری هاست، اما در شهرکرد برخی مشاغل در این بخش با دریافت مجوز از سازمان صمت فعالیت می‌کنند.
مومنی افزود: اصنافی مانند دارندگان پروانه کسب جمع آوری قراضه های اهن آلات که دارای پروانه کسب از صنعت، معدن وتجارت هستند، هرگونه ضایعاتی ازجمله پلاستیک، کاغذ و مقوا را هم خریداری و جمع اوری می‌کند و این مشکلی است که نون پیمانکارشهرک بازیافتی را آجر می‌کند.
وی با گلایه از وضعیت نابسامان زباله‌های بازیافتی شهری می‌گوید: این رشته، سرِ دراز دارد.
طرحی با دو دهه قدمت:
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهرکرد پس از گذری به اسناد و پرونده‌های این طرح‌ها در سنوات گذشته، گفت:آخرین مطالعات در مورد طرح جامع مدیریت پسماند در شهرکرد مربوط به سال ۱۳۷۹ است و پس از آن هیچ طرح مطالعاتی جدیدی انجام نشده است درحالیکه برای دفع زباله مرکز استان به یک برنامه منسجم نیاز است.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهرکرد گفت: از آنجایی که داشتن طرح جامع برای تفکیک زباله و شهرک بازیافت در استان نیاز است مهمترین قدمی که این روز‌ها برداشته شده است انتخاب مشاور برای طرح جامع است
با اجرای این طرح راهکار‌های جمع آوری زباله از مبدا اسیب شناسی می‌شود و باید‌ها و نباید‌های سه دوره ناموفق گذشته را بررسی و چالش می‌کند.
داود مومنی می‌گوید:نیازبه شهرک پسماند و اجرای طرح تفکیک زباله برای حفظ محیط زیست، کاهش هزینه‌ها، صرفه‌ی اقتصادی و از همه مهمتر حذف زباله گردها بسیارموثر است و از سوی دیگربا این طرح شرکت‌های خرید ضایعات منسجم می‌شوند وباشهرک بازیافت شهرکرد قرارداد منعقد می‌کنند
گذری به شهر زباله ها:
سری به محل کنونی دفن زباله‌های شهری زدم، بیشتر از ۲۰ هکتارزمین در مرکز استان در سی سال گذشته محل دفن زباله‌های شهرکرد است.
منظره‌ای که به اندازه تک تک زباله‌های موجود حرف برای گفتن دارد، زباله‌هایی که شیرابه‌های آن در دل زمین می‌نشیند و سفره‌های زیرزمینی را آلوده می‌کند، آن هم به نحوی که آب قابل استفاده نخواهد بود.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهرکردمی گوید: زباله تولیدی روزانه تنها درشهرستان شهرکرد مرکز استان ۱۴۰ تن است و از این میزان نزدیک به ۲۸ تن زباله قابل بازیافت است.
داود مومنی می‌گوید:اولین گام در مدیریت پسماند، کاهش تولید زباله است و باید به سمتی برویم که به جای فعالیت در حوزه پردازش و دفع زباله، از تولید آنان جلوگیری کنیم.
رییس شورای اسلامی شهرکرد هم می‌گوید:بخش خصوصی، طرح توجیهی، برنامه علمی و عملیاتی خود ویژه تفکیک زباله از مبدأ را بزودی به این شورا ارائه می‌دهد.
فرهاد رئیسی تاکید کرد: طرح تفکیک زباله از مبدأ در شهرکرد تاکنون ۲ بار وارد مرحله اجرایی شد، اما هرمرتبه با شکست مواجه شده است و در این مرحله باید براساس شاخص‌های علمی، ضابطه‌های قانونی و معیار‌های فنی تصمیم گیری شود تا تحقق آن با موفقیت همراه شود.
در حال حاضر براساس آمار‌ها حدود ۴۰ درصد پسماند خانگی در ایران خشک وقابل بازیافت است، اما متاسفانه به‌علت ضعف فرهنگ بازیافت و تفکیک نشدن زباله از مبدا، بازیافت این پسماند‌های خشک، عملی نیست واین در حالی است که از دهه ۷۰ میلادی در کشور‌های غربی به دلیل افزایش قیمت نفت، به مسئله بازیافت به‌ویژه پلاستیک و مواد نفتی توجه زیادی شده است.
هرچند یکی از ملزومات موفقیت تفکیک زباله همکاری همه‌جانبه مردم است و با انسجام و همراهی مردم تا ۲۴ درصد از زباله روزانه به بازیافت تبدیل می‌شود و هزینه جمع‌آوری، حمل و دفن زباله کاهش خواهد یافت امابستر سازی برای تحقق این هدف بر عهده مسئولان و متولیان دستگاه‌های اجرایی است .
در واقع اگر نگاه کثیفمان را از زباله‌ها و پسماند‌ها کمی فراتر ببریم متوجه اقتصادی میلیاردی، اما مغفول مانده پسماند‌ها در کشور می‌شویم که اولین قربانی آن پس از محیط زیست، اقتصاد کشور است، در واقع با مدیریت جامع زباله ها علاوه بر درآمدزایی اقتصادی از تولید روز افزون زباله در کشور خودداری می شود و هم با استفاده بهینه از طلای کثیف مردم ، بی استفاده‌ترین و کثیف‌ترین آفریده دنیایی هم بهره اقتصادی پیدا می کند.
از سویی دیگر وجود و زایش روز افزون زباله گردها در کشور یک آسیب‌های اجتماعی است که به فرهنگ جامعه خدشه زده است که می‌طلبد مسئولان با بستر سازی ، مدیریت صحیح و ساماندهی این افراد در مسیر درست از خطرات و آسیب‌های این قشر برای مردم، خود و خانواده هایشان جلوگیری و زمینه اشتغال اصولی افراد فعال را فراهم کنند.
شهرکرد مرکز چهارمحال وبختیاری ۱۹۰ هزار نفر جمعیت دارد.