ضرورت احیاء صنایع کاغذ مراغه

تا بخش خصوصی بتواند شرکت را از وضعیت رکود خارج و به جریان فعّال تبدیل و در گام نخست فعالیت خود برای 500 نفر اشتغال فراهم کرده و 50.000 تن کاغذ در سال، تولید نماید ولی از لحظه واگذاری رها و به عنوان منابع انرژی کاوه‌سودا استفاده شده است.

 شرکت سهامی عام صنایع کاغذ مراغه در سال 1370 با عاملیت مؤثر اعضای مؤسس از بزرگان و سرمایه‌گذاران صاحب‌نام مراغه ایجاد شد تا صنعتی متناسب با آمایش سرزمینی منطقه و بارزه باغ‌شهری مراغه شکل گرفت تا در توسعه نهایی برای 1500 نفر اشتغال ایجاد کرده و نیمی از نیاز کشور به کاغذ چاپ و تحریر را تأمین نماید.

این شرکت در سال 1374 به دلیل عدم توانایی تأمین منابع مالی مؤسسان به سازمان صنایع ملّی ایران واگذار شد و متعاقب آن جواز تأسیس سازمان صنایع و معادن را برای تولید 50.000 تن خمیر و کاغذ چاپ و تحریر از چوب صنوبر شمالغرب کشور را دریافت کرده و در اصلاحیه بعدی به 60.000 تن در سال افزایش داد و برابر برنامه پیش‌بینی شده باید در سال 1379 به مرحله بهره‌برداری می‌رسید که با توجه به مشکل نقدینگی و تغییر مالکیت شرکت به تأخیر افتاد.

مالکیت این کارخانه یک بار دیگر در اجرای قانون بودجه 1380 و بخشنامه ریاست جمهوری از سازمان صنایع ملی ایران به صندوق بازنشستگی کشوری سازمان تأمین اجتماعی، سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی و شیمیایی تأمین و آستان قدس رضوی واگذار گردیده و نصب و راه‌اندازی دستگاه‌های کارخانه که از کشور آلمان خریداری شده بود، شتاب بیشتری گرفت و برابر گزارش رسانه‌ها و خبرگزاری‌های مختلف، فاز اول آن در اردیبهشت سال 1384 به وسیله معاون اول رئیس‌جمهور وقت (دکتر محمدرضا عارف) با حضور وزیر صنایع و معادن وقت (دکتر اسحاق جهانگیری) افتتاح و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

خط تولید خمیر کاغذ این کارخانه که از کشور اتریش خریداری گردید بود برابر گزارش خبرگزاری فارس در فازدوم فعالیت شرکت در شهریور سال 1384 با ظرفیت تولید 50 هزار تن خمیر کاغذ سفید صنوبر با حضور مهندس داوود مددی، سرپرست وزارت رفاه و تأمین اجتماعی وقت به مرحله افتتاح و بهره‌برداری رسید.

فعالیت این کارخانه در سطح محدود و کمتر از ظرفیت مجوز خود تا سال 1388 ادامه داشت ولی از سال 1389  کاملاً متوقف بوده است.

تعطیلی کارخانه کاغذسازی و شرایط نابسامان مدیریتی حاکم در این دوره باعث شد که سهامدار عمده صنایع کاغذ مراغه با 84/87 درصد از سهام شرکت، به فکر واگذاری سهام خود شده و سهام را بصورت یکجا در بازار سوم فرابورس ایران عرضه نماید و با چنین وضعیتی با حداقل قیمت ممکن به رئیس هیئت مدیره کاوه‌سودا واگذار نماید.

واگذاری سهام یکجای صندوق بازنشستگی کشوری به رئیس هیئت مدیره کاوه‌سودا در شرایطی صورت گرفته است که برابر اطلاعات منتشر شده در سایت اطلاع‌رسانی صنایع سلولزی ایران در اسفند 1389، ماشین آلات کارخانه در بخش‌های خمیر و کاغذسازی نصب و مراحل تولید کاغذ شروع شده بود ولی بنابر دلایلی نظیر عدم کیفیت، درخشندگی و شفافیت کاغذهای تولیدی و وجود پرز در سطح کاغذ، به تولید واقعی نرسیده بود و شرکت، تولیدات آزمایشی خود را در راستای تحقیق و توسعه برای رسیدن به تولید انبوه در دست اجرا داشته است.

علاوه بر آن، واگذاری کارخانه به بخش خصوصی در شرایطی صورت گرفته است که قیمت پایه کل سهام بر مبنای بیانیه عرضه یکجای سهام کنترلی شرکت صنایع کاغذ مراغه در بازار سوم فرابورس ایران مبلغ 74.665.235.232 ریال بوده که حدود 70 درصد آن را داریی‌های نامشهود شرکت صنایع کاغذ مراغه شامل حق انشعاب و اشتراک منابع انرژی شامل می‌شد که در پایان سال 1393 مبلغ 52.150.160.116 ریال بوده است.

علاوه بر آن بر اساس گزارش خبرگزاری فارس از راه‌اندازی فاز دوم کارخانه، تنها برای خط تولید خمیر کاغذ شرکت، نزدیک 17.000.000 دلار هزینه شده بود  و در کنار آنها باید هزینه خط تولید کاغذ و هزینه تملک 120هکتار زمین، ساختمان و سالن‌های احداث شده و مهمانسرای شرکت را اضافه کرد و با جمع‌بندی دارایی‌های مشهود و غیرمشهود شرکت، قیمت پایه عرضه یکجای سهام به مراتب کمتر از هزینه واقعی آن بوده است که به رئیس هیئت مدیره کاوه‌سودا واگذار شده و دلیل اصلی آن شاید، فراهم کردن فرصت برای مالک خصوصی برای حل و فصل مشکلات شرکت و راه‌اندازی مجدد کارخانه با ظرفیت کامل و ایجاد فرصت شغلی مستقیم برای بیش از 500 نفر بوده که در تلاش‌های کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی مستور بوده است.

رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی برابر گزارش 19 خرداد 1394 صدا و سیمای آذربایجان شرقی پس از بازدید  این کمیسیون از چهار کارخانه کاغذ کشور گفته بود: نمایندگان مجلس مصمم به حل مشکلات کاغذ کشور بر مبنای اقتصاد مقاومتی و احیای صنایع تولید کاغذ بوده و  بازدید از کاغذسازی مراغه در این راستا بوده است.

حجت الاسلام احمد سالک در این سفر از بازدید خود از کارخانه‌های کاغذ استان فارس، کارون اهواز و کاغذ مازندان خبر داده و گفته بود؛ با احیای صنایع کاغذ مراغه و حمایت از کارخانه‌های فعال، می‌توان تولید کاغذ داخلی را به حدود 330 هزار تن در سال رساند.

نماینده مردم مراغه در دوره نهم مجلس شوررای اسلامی نیز در جلسه مشترک با رئیس و تعدادی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی که همراه با مدیرکل چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از مسئولان استانی و محلی که از محل، بازدید داشتند گفته بود: این کارخانه هم اکنون حدود 500 میلیارد ریال بدهی بانکی دارد و احیای آن طبق نظریه کارشناسان آلمانی در سال 1387 به حدود 30 میلیون دلار اعتبار نیازمند است.

دکتر مهدی دواتگری با یادآوری اینکه کارخانه کاغذسازی مراغه در پنج سال گذشته کاملا تعطیل بوده، ابراز امیدواری کرده بود با احیای این کارخانه پس از واگذاری به بخش خصوصی و افزایش ظرفیت تولید کارخانه تا 60 هزار تن در سال که در توسعه بعدی قابل افزایش تا 80 هزار تن نیز می‌باشد، برای 500 نفر شغل مستقیم ایجاد شده و کارگران اخراجی می‌توانند دوباره به کارخانه بازگردند.

بدین ترتیب سهام عمده کاغذسازی با چنین پیش‌فرض و با شرایط ویژه به رئیس هیئت مدیره کاوه‌سودا واگذار شد و با تغییرات صورت گرفته در ترکیب سهامداران، هیئت مدیره شرکت هم تغییر و موضوع احیای کارخانه کاغذسازی بکلی بسته شد و فقط منابع انرژی شرکت، در خدمت کاوه‌سودا که در آن زمان در بحران عمیق پس از شکست لاگون‌هایش به سر می‌برد، قرار گرفت تا به جای احیای کاغذسازی، کاوه‌سودای در شرایط تعطیل را احیاء نماید.

 

 قابل ذکر است که وضعیت کلی شرکت کاوه‌سودا در سال واگذاری سهام کاغذسازی طوری بوده که در دوره پسابحران شکستن لاگون‌های غیراستاندارد کاوه‌سودا و تحمیل شرایط زمین سوخته به حدود ده هزار هکتار از خاک‌های حاصلخیز دشت مراغه و بناب و خلق فاجعه زیست‌محیطی در بحران عمیقی به سر ‌برده و می‌رفت که کارخانه به تعطیلی کامل بیانجامد.

هشدارهای زیست محیطی مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان آذربایجان شرقی منتشر شده در خبرگزاری مهر گویای این وضعیت بوده است.

وی در گفتگوی 25 فروردین 1388 با خبرگزاری مهر گفته بود: در صورت نیاز و عدم رعایت اصول زیست محیطی، کارخانه کاوه سودا تعطیل خواهد شد.

رئیسی تاکید کرده بود: مدیر عامل کارخانه کاوه‌سودا تحت پیگرد حقوقی قرار گرفته و در صورت عدم مدیریت زیست محیطی، آب کارخانه کاوه سودا قطع خواهد شد.

عجیب است که یک سال بعد در اوضاع جدی بودن هشدارهای محیط‌زیستی نسبت به تعطیلی کارخانه با شکستن لاگون‌های کاوه‌سودا در جریان شدت بارندگی روز پنجم اردیبهشت 1389، بزرگترین فاجعه زیست‌محیطی منطقه اتفاق افتاد و افزون بر یک میلیون متر مکعب از پسماند و پساب  خطرناک کاوه‌سودا بصورت سیل جاری شده و حدود ده هزار هکتار از زمین‌های زراعی و باغ‌های روستاهای مراغه و بناب را ویران کرده و فاجعه عمیق زیست‌محیطی اتفاق افتاد و بیش از 650 پرونده شکایت علیه کارخانه کاوه سودا مطرح بوده است و کمترین مجازات شرکت می‌توانست در صورت ادامه فعالیت، برقراری عوارض قانونی آلایندگی به میزان یک درصد فروش محصولات شرکت تا مرحله کامل زدودن آلودگی‌های ایجاد شده باشد، به جای تعطیلی کامل یا اعمال قانون،  کارخانه کاغذسازی با  153 کارمند شاغل مندرج در گزارش صورت‌های مالی منتهی به آخر سال 1394 واگذار شده و مسئولان شهرستان مراغه به زعم خود، برای خروج از بحران، مدیریت بحران کردند تا فقط فرصت‌های شغلی دچار مشکل نشود ولی با نهایت تأسف نرخ اشتغال، از آن دوره به بعد به جای بهبودی در شرایط بدتری قرار گرفت و امروز بالاتر از میانگین کشوری و استانی، بدترین نرخ اشتغال استان را به خود اختصاص داده است و دلیل عمده آن شاید بدین خاطر بوده باشد که با فعالیت کاوه‌سودا به جای فرصت‌آفرینی اشتغال، جابجایی اشتغال صورت گرفته است و در عوض اشتغال‌های کاوه‌سودا، فرصت‌های اشتغال کاغذسازی و حوزه کشاورزی حذف شده است.