دست اندركاران صادرات خدمات چاپی برای ارسال تولیدات خود به خارج از كشور با موانعی رو به رو هستند كه بخشی از آن موانع درون صنفی و برخی دیگر برون صنفی است . در بعد درون صنفی كیفیت پایین تولیدات چاپی ؛ استفاده از مواد اولیه نامرغوب و همچنین زمان تحویل سفارش ها از عمده ترین دلیل عدم اطمینان مشتری خارجی به بازار ایران است و از بعد برون صنفی موانع تعرفه ای و گمركی ، كمبود كاغذ ، مواد اولیه وارداتی و قوانین محدود كننده مانع از ظهور توانمندی های صنعتگران ایرانی در بخش چاپ و بسته بندی است .
جلال ذكایی نخستین كسی است كه به سراغ او رفیتم . ذكایی چند ماهی است كه به عنوان مدیر كل دفترحمایت از چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به كار شده است . او می گوید كه برنامه هایی برای توسعه صادرات خدمات چاپی ایران به دیگر كشور ها دارد .
وی درباره صادرات خدمات چاپی به مهر گفت : از جمله كارهای كه به نظر من در صنعت چاپ ضروری است ورود به عرصه های بین المللی و بازارهای جهانی است . به همین منظور ما تلاش داریم كه هفتیمن جشنواره صنعت چاپ را به صورت منطقه ای و بین المللی برگزار كنیم تا در عرصه ای رقابتی چاپخانه داران ایرانی با پیشرفت های دیگر كشورهای دنیا در زمینه صنعت چاپ آشنا شوند .
ذكایی در ادامه افزود : وزارت ارشاد به فعالان صنعت چاپ پیشنهاد كرد كه با كار كارشناسی موانع صادراتی خود را اعلام كنند و ما هم آمادگی داریم كه با كمترین موانع كمرگی و بازرگانی در صنعت چاپ امكان افزایش صادرات در این عرصه را فراهم كنیم . نكته جدی كه در اینجا وجود دارد این است كه فعالان صنف چاپ خود به دنبال كشف راه های جدید و عرصه های نو برای صاردات خدمات چاپ نیستند .
مدیركل دفتر حمایت از چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه تشكل های " صنف چاخانه دار" را هم در این زمینه از بابت اینكه برای برنامه ریزی در این زمینه كوتاهی كرده اند مقصر دانست و گفت : متاسفانه عمده نگاه ها در این بخش ها نگاه های خرد و روزمره است كه باعث حاكم شدن روزمرگی مفرط به این حوزه شده است ، كه اجازه نمی دهد فكرهای كلانی كه به توسعه صادرات در صنعت چاپ كمك می كند رشد كند .
وی با رد هرگونه مانع برای قبول سفارش های چاپی از دیگر كشورها گفت : متاسفانه برخی در ارتباط با جذب سفارش های خارجی دچار توهم شده اند ؛ حجم بسیار زیادی از فعالیت های چاپی در عرصه بین المللی طبق آماری كه موجود است مربوط به غیر از كتاب و مطبوعات است . و این رقم بیش از 70 درصد از كل فعالیت های صنعت چاپ را شامل می شود . بخش بسیار وسیعی از این كارها مربوط به سفارش های چاپی غیر از كتاب است كه چاپخانه داران می توانند جذب كنند .
ذكایی تاكید كرد : موارد بسیار نادری وجود دارد كه ما تاكید داریم آنها را نمی توان در ایران چاپ كرد و به هیچ عنوان هم اجازه چاپ آنها را در كشورمان نخواهیم داد . در حوزه كتاب بسیار موارد نادری اجازه چاپ در ایران نخواهند گرفت و به قاطعیت می گویم كه 90 درصد از آثار فرهنگی كه امروز وجود دارد می تواند در ایران به چاپ برسد به خصوص در مورد كتاب و مطبوعات هیچ گونه مشكلی وجود ندارد .مجلات خارجی از چنانچه تعرضی با موازین فرهنگی ما نداشته باشد می تواند در ایران به چاپ برسد .
وی در پاسخ به این سوال كه آیا مجله ای كه در ایالات متحده یا اروپا چاپ می شود باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز كسب كند ؟ ، گفت : طبیعاتا همین طور است ، اما سوالی در اینجا مطرح می شود كه چرا ما در ابتدای راه كه می خواهیم كار بزرگی را شروع كنیم باید سراغ سخت ترین كارها برویم . بسیاری از كارهای چاپی وجود دارد كه باید در شمارگان وسیع چاپ شود و زمان دار هم نیست ، چرا ما به دنبال كشف آن بازارها نیستیم و در ابتدای راه باید حتما به سراغ موارد نادری برویم كه با موازین فرهنگی ما همخوان نباشد .
جلال ذكایی در ادامه افزود : شرایط بسیار سهلی در كشور وجود دارد كه ما می توانیم آنها را برای مجموعه صنعت چاپ احصاء كنیم و باید نخست آن راه را تجربه كنیم ؛ طبیعتا در این مسیر به نتیج خوبی می رسید كه شاید خیلی از آن نشریات و اقلام چاپی هم كه به ان اشاره شد ، بتواند در ایران منتشر شود .
علی مغانی ، عضو هیات مدیره اتحادیه چاپخانه داران مشهد یكی از فعالان صادرات خدمات چاپی به كشورهای منطقه است كه از موانع صادرات خدمات چاپی به كشور افغانستان گفت .
وی در این باره تصریح كرد : محدودیت در صادرات خدمات چاپی، صادركنندگان این محصولات را با مشكلات فراوانی روبرو كرده است ؛ به گونه ای كه در قوانین صادرات و واردات كشور، عرضه این محصولات مدنظر قرار نگرفته است. محدودیت های كه در صادارت وجود دارد، به افزایش هزینه صادرات برای فعالان صنعت چاپ دامن زده است .
به عنوان مثال هزینه رفت و آمد، هزینه های گمركی ، موانع و محدودیت های قانونی و مواردی از این دست سد راه صادرات خدمات چاپ به افغانستان است . اعتقاد داریم كه برطرف كردن موانع قانونی و گمركی موجود می تواند باعث تشویق بخش بزرگتری از فعالان صنعت چاپ به ورود به عرصه صادرات خدمات چاپی شود .
عضو هیات مدیره اتحادیه چاپخانه داران مشهد در ادامه تصریح كرد : چاپخانه داران ایرانی مدت زیادی است كه دفتر و كارت پستال به كشور افغانستان صادر می كنند اما در این زمینه با برخی موانع مواجه شده اند . بر اساس مقررات موجود هر فرد می تواند 1200 كیلو كارت پستال به خارج از كشور صادر كند و ما برای صادرات یك میلیون كارت پستال به افغانستان ده نفر را برای خروج بخش های این محموله معرفی و مامور كردیم . اگر این قوانین دست و پاگیر وجود نداشت عرضه محصولات چاپی ایران در خارج از كشور با سرعت و سهولت بیشتری صورت می گرفت .
محمد باقر مجتبایی معاون كمك های فنی و تجاری مركز صادرات سازمان توسعه تجارت ایران یكی از فعالان عرصه صادرات غیر نفتی است كه تاكنون به گفته دست اندركاران صنعت چاپ تلاش های زیادی برای توسعه صادرات خدمات چاپ ایران به خارج از كشور داشته است او در گفتگو با مهر راهكار رفع موانع صادراتی را تشریح می كند .
وی در این باره گفت : محدودیت های صادراتی در صنعت چاپ به این مسئله باز می گردد كه نوع كار در بازار صادراتی از پیشینه زیادی برخوردار نیست و اگر صادرات خدمات چاپی سازمان یافته باشد ما می توانیم محدودیت ها را از میان برداریم .
مجتبایی تصریح كرد : یكی از دلایلی كه صادرات خدمات چاپی به خارج از كشور با مشكل مواجه می شود این است كه كار در عرصه صنعت چاپ قدمت ندارد و اگر این فعالیت ها سازماندهی شود وزارت بازرگانی می تواند این محدودیت ها را از میان بردارد .
وزارت بازرگانی می تواند گمركات خاصی را مشخص كند و با هماهنگی گمرك ، صادر كنندگان به این كار اقدام كنند .تاكنون صادركنندگان خراسانی در مورد این مشكل مطلبی را به وزارت بازرگانی اعلام نكرده اند و اگر این مسئله را به ما اعلام كنند می توانیم مشكل را با گمرك دوقارون ( برای افغانستان ) مطرح كنیم و بر طرف شود .
مصطفی جعفری ، مدیر چاپخانه پرشیا نیز اعتقاد دارد كه وزارت بازرگانی باید جوایز صادراتی را در حوزه صنعت چاپ به طور جدی تری فعال كند و معافیت های گمركی را در این باره مقدر كند .
وی در ادامه گفت : در زمینه صادرات خدمات چاپ به خارج از كشور برخی موانع به محدودیت های قانونی برای سفارش های خدمات چاپی باز می گردد . این موانع باعث می شود امكان چاپ بسیاری از سفارش ها در زمینه چاپ ، بسته بندی و امور تبلیغاتی را نتوانیم انجام دهیم .
مدیر چاپخانه پرشیا تصریح كرد : مدیران دولتی باید ترتیبی بدهند تا شرایط برای قبول اینگونه سفارش ها تسهیل شود ، زیرا به دلیل تفاوت های فرهنگی كه وجود دارد ما نمی توانیم سفارش های چاپی زیادی از خارج كشور قبول كنیم .
مسئله دیگری كه در این زمینه وجود دارد این است كه بخش عمده ای سفارش های چاپی امكان چاپ در داخل كشور ندارد زیرا قوانین محدود كننده این موضوع را در نظر نگرفته است كه این كارها قرار است در داخل كشور توزیع شود .
وی خاطر نشان كرد : هیچ تضمینی وجود ندارد كه اگر ما با یك كمپانی خارجی برای قبول سفارش چاپی قرار داد ببندیم اما بخاطر قوانین داخلی نتوانیم به تعهدات خود عمل كنیم . بیشتر بازرگانان ایرانی هم به دلیل ریسك بالای این حوزه از خارج كشور سفارش قبول نمی كنند .
مصطفی جعفری افزود : ما مشكلات زیادی داریم ممكن است به ازقبول سفارش نتوانیم كاغذ تهیه كنیم و یا حواله دولتی توزیع نشود و مجبور شویم كاغذ را با بهایی بیش از آنچه كه در قرار داد توافق كرده ایم خریداری كنیم . از جهت دیگر بازار های جهانی به ایران بی اعتماد هستند و فكر می كنند سفارش هایی كه در ایران چاپ می شود كیفیت بالایی ندارد .
وی بی توجهی تولید كننده های داخلی به صنعت چاپ را یكی دیگر از معضلات این عرصه دانست و تصریح كرد : تولید كنده داخلی هم برای امور چاپ و بسته بندی به چاپخانه های داخلی مراجعه نمی كند و گاهی كارهای خود را به كشورهای همسایه سفارش می دهند .