به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، از ابتدای دهه 90 تاکنون ناشران و چاپخانه‌داران به عنوان مصرف‌کنندگان اصلی کاغذ در کشور با مشکلات بسیاری مواجه هستند، پس از تغییرات نرخ ارز در ابتدای دهه 90، بازار کاغذ دچار بحران و رشد چندبرابری قیمت‌ها موجب شد که گردش چرخ این دو صنعت به کندی انجام شود. وضعیت ادامه داشت تا اینکه در سال 96 و 97 دوباره اوضاع بازار کاغذ بحرانی و کاغذ گران و گرانتر شد.
در تمام این سال‌ها کارشناسان خرد و کلان بر لزوم خودکفا شدن ایران در تولید داخلی کاغذ تاکید داشته‌اند، حتی مقام معظم رهبری در بازدید از نمایشگاه کتاب تهران در سال‌های مختلف بر این موضوع و راه‌اندازی کارخانه‌های داخلی تاکید فرمودند.
در دور اول بحران بازار کاغذ توجه به سمت تولید داخلی سوق داده شد، کارخانه‌های کارون و پارس که تا قبل از آن تعطیل و یا غیرفعال بودند، در راستای این توجه به بخش خصوصی واگذار و فعالیت خود را از سر گرفتند.
بحث‌هایی برای سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت تولید کاغذ ایران آغاز و کارخانه‌های جدیدی نیز احداث شد. اگرچه توجه به تولید داخلی به جای چاپ و تحریر بیشتر بر وزنه تولید کاغذ سلولزی منعکس شد، اما باز هم تولید داخلی رونق گرفت. در این سال‌ها تولیدکنندگان همواره بر نابرابر بودن شرایطی رقابت تولید با واردات تاکید کرده و خواستار افزایش تعرفه واردات کاغذ شدند، موضوعی که چندان جدی گرفته نشد.
اما در دور دوم بحران بازار کاغذ یعنی سال‌های 96 تا کنون تمام توجه از تولید به سمت واردات رفت. دولت با واردکردن کاغذ به فهرست کالاهای اساسی در سال 97 میلیون‌ها دلار صرف واردات کاغذ کرد که فسادهای بسیاری را موجب و در نهایت به ظهور سلطان‌های کاغذ و کشف انبارهای احتکار انجامید. پس از اینکه ساز و کار واردات کاغذ به دست وزارت ارشاد افتاد، اگرچه از فساد و رانت موجود کاسته شد، اما باز هم تمام توجه به واردات بوده و هست.
اما در این سال‌ها چه بر سر تولید آمد، تولید کاغذ که در شرایط نابرابر با واردات قرار داشت، با مشکلات دیگری از جمله تصویب قانون منع برداشت چوب از جنگل‌ها و کمبود مواد اولیه مواجه شد. از سوی دیگر به دلیل اقبال عمومی جامعه به کاغذهای وارداتی، کاغذهای چاپ و تحریر تولیدی در کارخانه‌های داخلی تا مرز خمیر شدن نیز پیش رفت. از همین رو چرخ تولید کاغذ چاپ و تحریر و روزنامه در بزرگترین کارخانه تولیدی یعنی چوب و کاغذ مازندران و پس از آن پارس متوقف شد و در دوره‌ای کارخانه برای پاسخ به سفارش خود کاغذ را آن هم با ارز دولتی وارد کرد.
حالا هم که کارخانه چوب و کاغذ مازندران در آستانه واگذاری به بخش خصوصی قرار گرفته است و چندان امیدی به رونق تولید کاغذ چاپ و تحریر در آن نیست.
نگاهی به میزان تولید کاغذ چاپ و تحریر در سال 98 در کارخانه چوب و کاغذ مازندران نشان می‌دهد که از ظرفیت 90 هزار تنی تولید چاپ و تحریر و روزنامه تنها 26 هزار تن چاپ و تحریر تولید شده است. آن هم برای پاسخگویی کارخانه به سفارشاتی که وجود داشته است.
پیگیری خبرنگار تسنیم حاکی از این است که از ابتدای سال جاری نیز ماشین کاغذ 1 این کارخانه آغاز به کار کرده و در هر 24 ساعت 2500 تن کاغذ تحریر تولید می‌کند. این در حالی است که کاغذ داخلی می‌تواند جوابگوی حجم قابل توجهی از نیاز داخل به کاغذ باشد.
پس به نظر می‌رسد، حالا که در ابتدای سال 99 قرار دادیم، سالی که به لحاظ اقتصادی شروع خوبی برای صنایع مختلف نداشته است، سالی که دولت نیز به دلیل بجران کرونا و خسارات صنایع مختلف بودجه چندانی ندارد، باید به فکر حمایت از تولید داخل بود.
سال گذشته به دستور جهانگیری معاون اول رئیس جمهور 80 میلیون دلار برای واردات کاغذ چاپ و روزنامه اختصاص داده شد، در ماه‌های پایانی سال قرار بر این شد که این روند برای سال 99 نیز ادامه داشته باشد، اما با شرایط فعلی مشخص نیست که این اتفاق رخ دهد، کما اینکه در 5 ماه گذشته نیز ارز نیمایی و دولتی برای واردات کاغذ اختصاص نیافته است و واردکنندگان بیم آن را دارند که بازار دوباره بهم بریزد و قیمت‌ها با افزایش نجومی همراه شوند.
پس تا شمع تولید داخلی خاموش نشده است، باید برای برافروختن دوباره آن تلاش کرد.