نرخ ارز موتوراصلی تورم است

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، رادیو اقتصاد دربرنامه : شعار سال باحضور آقای دکتر محمدجواد ایروانی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام  درباره نرخ ارز موتوراصلی تورم است به گفتگو پرداخت 

سوال : نگاه ملی این است که افرادی مانند جنابعالی و افرادی که در جایی مثل مجمع تشخیص هستند یا در مجموعه های سه قوه هر کجا که مسندی را دارند مسلما نگاه آحاد مردم به این جایگاه ملی و کارکردها و رود های مهمی است در تصمیم گیری و اقدام . چگونه می توانیم عنوان امسال را که رهبری انتخاب کردند به کار ببندیم و بر دو مشکل مهم که یکی از همه مهمتر است یعنی تورم فائق بیاییم؟ آیا راهکار علمی ،عالمانه و قابل دسترس و فوری در ایران داریم ؟

ایروانی : مطلب بسیار مهمی است ، شعار سال، مهار تورم تصور بفرمایید اگر مهار تورم به تنهایی باشد فکر می کنم دو پارادایم متفاوت بر خود مهار مسئله تورم کم و بیش ملاحظه می‌کنیم اگر به تنهایی مهار تورم شعار سال بود یکی این که تورم را می‌گوییم نقدینگی است و نقدینگی هم از طریق های پایه پولی ، رجوع دولت به بانک مرکزی و یا اخیراً در ده ساله اخیر به شدت بانک‌ها از بانک مرکزی استقراض می کنند و نه دولت، فشار بانک ها کاملاً بیشتر است ولی آنچه که مطرح است صرفاً راجع به دولت را مطرح می کنند این یک مدل است، مدل دیگر برخورد با تورم نگاه به هر دو طرف است هم تقاضا را مهار کردن و هم از آن مهم تر عرضه است یعنی تولید است نگاه ما برای مهار تورم معطوف به تولید است یا به قول مقام معظم رهبری در فرمایشاتشان متوقف به رشد تولید است و از این حیث ما باید ببینیم چه عواملی تولید را تشویق می کند یا بازدارندگی دارد . به نظر می رسد که نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی و جی دی پی در ایران اتفاقاً به شدت پایین است و برعکس آن چه که بعضی ها دنبال می کنند به نظر من همان نئولیبرال ها هستند یک روش سنتی متعارف بوده در ادبیات که فقط موضوع نقدینگی است و نقدینگی زیاد است، در صورتی که نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی در ایران ۷۵ درصد است، غالب کشورها چه توسعه یافته و چه کشورهایی با اقتصاد نزدیک به اقتصاد ایران مانند ترکیه، کشورهایی که در حال توسعه هستند این نسبت بالاتر است و گرما صرفاً ما با سرکوب نقدینگی بخواهیم تورم را مهار کنیم نتیجه این می‌شود که تولید متوقف می‌شود و تولید دچار کندی می شود چون تولید به تامین مالی نیاز دارد به خصوص در اقتصاد ایران که ۹۰ درصد تامین مالی توسط بانک ها است با محدود کردن نقدینگی و سرمایه در گردش لازم یا منابع لازم برای سرمایه گذاری که کشور ما باید حتماً به سرمایه‌گذاری توجه زیادی کند محدود می‌شود این منابع ، بنابراین به نظر من مولفه نرخ ارز خیلی حیاتی است در افزایش قیمت‌ها و تورم و تقریباً هیچ کسی نیست که این را باور نداشته باشد و مردم هم به صورت عادی می دانند که وقتی فضایی درست می شود یک جنگ ارزی در چارچوب جنگ ترکیبی درست میشود و پانصد سایت نرخ گذاری می‌کنند حتی هر ساعت در روزهای تعطیل که معلوم است این اصلاً معطوف به عرضه و تقاضا نیست.

سوال : اگر تصور کنیم همین اشکالی که شما الان دارید بیان می کنید را فرض بگیرید، من پرسشی مطرح می کنم، آیا جابجا کردن پول یا قیمت گذاری هر کالایی گیرم که بر اساس فرضیه ها یا بر اساس اقدامات تخریبی و یا خرابکارانه باشد، این اتفاق افتاده باشد آیا در تمام دنیا این گونه است که من مجاز باشم کالا را هر قیمتی بگذارم و به هر شکل ممکن آن را تبدیل به نقدینگی کنم و در هر جایی که می خواهم آن را به کار ببندم یا باید مسیر های شفاف ، دقیق و با حاکمیت قوانین به روز و کارآمد متناسب با شرایط که در آن مملکت قرار گرفته این اتفاق بیفتد ؟ نه دست مردم را ببندد و نه همانطور که در حوزه های اجتماعی می دانیم مجاز به ایجاد هرج و مرج و نگرانی باشد ؟

ایروانی : بله همین طور است ما همزمان وقتی نرخ ارز موتور اصلی تورم دارد قرار می‌گیرد طبیعتاً تاثیرگذاری آن همین است که با آخرین نرخ سازی که می شود همه عرضه کنندگان کالاها، کالاهایشان را متاثر از آن نرخ می خواهند عرضه کنند و یا بیشتر و نظام کنترلی به هیچ وجه وجود ندارد در صورتی که در کشورهای دیگر همان طور که اشاره فرمودید اولا شفافیت در معاملات هست و تمام پرداخت ها شفاف است که چگونه عمل شده و بر پایه آن شفافیت هم مالیات ها درآمدهای باد آورده را مهار میکند به ویژه کارکرد مالیات بر ارزش افزوده که یک دوربین است که نشان می دهد چقدر درآمد آن فرد یا شرکت و بنگاه استحصال کرده است.

سوال : آیا قوانین رایج ما در مملکت در نظام اجرایی اینگونه است ؟یعنی اینقدر اشراف داریم ؟

ایروانی : قوانین باید در این زمینه بیشتر و دقیق تر شود من میخواستم چیز دیگری را بگویم قبل از سوال شما الان بعضی ها بحث می کنند که سازمان حمایت از تولید کننده و مصرف کننده را خصوصی کنند و واگذار کنند برود واقعاً این نگاه شگفت‌آور است که بله این ها یا سازمان دیگری که اصلاً سازمان‌های حاکمیتی بنگاه سود آور نیستند که واگذار کنند یا سازمان ملی زمین و مسکن این سازمان بنگاه سود آور نیست ولی بعضی نگاه ها هنوز وجود دارد در این دستگاه های اجرایی که بله سازمان ملی زمین و مسکن تصمیم‌گیری برایش شود که واگذار کنیم سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف کننده و بقیه سازمان‌های حاکمیتی که هیچ جای دنیا این‌ها نیست وقتی سازمان حمایت در معرض واگذاری است یعنی همه می فهمند که هیچ نظام و اراده و عزمی برای کنترل قیمت ها وجود ندارد و قیمت ها رها شده است . این علامتی به همه عرضه کننده ها می دهد که با بالاترین قیمت ها کالا و خدمات خود را عرضه کنند و مسابقه عرضه قیمت بالاتر در اقتصاد شکل بگیرد و همه در این مسابقه شرکت می کنند و خطرش هم این است که به یک رفتار عادی تبدیل شود که بله مثلاً موجودی انبار من برای سال گذشته است ، محصولاتی که ساختم معطوف به گذشته است ولی میام با آخرین نرخ می دهم چرا که آن نظام کنترلی روی قیمت وجود ندارد و سازمان حمایت از مصرف کننده خاموش است . شما هیچ خبری نمی بینید از سازمان ، دم عید و ماه مبارک رمضان گروه هایی می روند کنترل و نظارت هایی میکنند، اینها به نظر من یک شوخی است این عدم جدیت را در این مسئله می بینیم .

سوال : بالاخره ما به سمت نهادگرایی حرکت نکنیم می‌شوند چیزهایی که الان هستند ولی منفعل هستند چون نهاد ها هم ارزش ها و هنجارهای تعریف شده ای را باید برای اعضا تعریف کنند که بهتر میشود فهمید و بعد نقشی که در اقتصاد بازی می کنند آنجا هم باید شفاف باشد یعنی همانطور که نمایندگی میکنند مسئولیت هم دارند به نظر می رسد ما در ایران در این عرصه بسیار ضعیف هستیم و همین کار را خواستیم که دولتی ها انجام دهند و در دولت هم اگر کمترین نقصان اتفاق بیفتد آسیبش فراگیر خواهد بود؟

ایروانی : الان هم که نهادهای صنفی و سندیکایی و دولت اعلام می‌کند که به آنها واگذار شده ، آنها مسئولیت در این حوزه نمی‌پذیرند یعنی عادت ندارند که این مسئولیت را داشته باشند فوقش میگویند مثلا من راجع به میوه عرض می کنم می گویند ما ۱۰ درصد روی نرخ بازار آزاد یا همان بازار سیاه که اسمش آزاد شده ۱۰ درصد زیر آن عرضه می‌کنیم این هنری ندارد اصلا، این گونه تنظیم بازار به این شکل واقعاً کافی نیست کسی بهره نمی برد از این امواج افزایش قیمت‌ها، در نهایت همه به نقطه اول میرسند و سودی عاید نمی شود منتها کسانی که از کسب و کار مشخص عرضه کننده هستند طبیعتاً سود می برند آنها که درآمد ثابت دارند متضرر می‌شوند یعنی بخش عظیمی از جامعه متضرر می‌شوند و این مبحث نهادگرایی ، نشستن دولت و نهادهای صنفی و مصرف کنندگان در یک قایق است.این نیست که این دفعه دولت رفع تکلیف کند از خودش فرض کنید بخش کشاورزی، نهادها مسئول هستند خوب نهاد مسئول هستند مردم چه؟ این در یک مثلثی که همه هستند با هم تصمیم‌گیری می‌شود و نفع همه در نظر گرفته می شود یک حالت متوازن و متعادل را می شود و همه هم می فهمند در قیمت‌ها به سادگی نمی تواند افزایش پیدا کند در این جا چون بعضی ها ارز هم به نظر من بعضی ها به شدت تحت عنوان این که ما می خواهیم ارز شناور باشد یا شناور مدیریت شده ،شناور مدیریت شده ارز این نیست که مداوما و هر روز نرخ پول ملی تضعیف شود و نرخ ارز بالا برود و هر ماه یک شوکی هم باشد .

سوال : خیلی ها این سیاست ها را تسلیم شدن در برابر رویه‌هایی گفتند که قطعا وقتی شما رسانه های گروهی را مدام پشتش میبینید مدام نقصان ها را برجسته می کنند و میدان ها را تحریک می‌کنند وقتی این فضاها اتفاق می افتد بیشتر به مفهوم تسلیم شدن است که پولم می‌توانست در بورس باشد و یا می توانست در یک سرمایه‌گذاری مشارکتی باشد چون همه که پول درشت ندارند یکی ۵۰ میلیون یکی ده میلیون یکی ۱۰۰ میلیون کدام سفره را برای سرمایه خر آحاد مردم پرداخت کردیم؟

اینها چیزهایی است که شاید می‌تواند در حوزه رشد تولید ما اتفاق بیفتد کسانی که جلویش مصاحبه می‌کنند و این سیاست‌ها را ترویج می‌کنند باید علامت سوال را پیش این دوستان قرار داد که شما از کدام مبانی در حوزه اقتصادی ایران دارید دفاع می کند یا کدام سنگ بنا را می گذارید که همه مشارکت داشته باشند. ایروانی : این فرمایش شما در سخنان مقام معظم رهبری بود که مشارکت عموم دوباره تاکید کردند عموم مردم بعضی از این مشارکت ها مشارکت گروه خاصی تحت عنوان بخش خصوصی منظورشان همان گروه های خاصی هستند نه عموم مردم، هنر طراحی های مشارکت عموم مردم است .