به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، سید امین صدرنژاد دبیرکل اتحادیه صنایع بازیافت در گفتگو با رادیو سلامت در خصوص سهیم شدن مردم در سود پسماند پاسخ داد
مجری: آمار های متفاوتی در خصوص میزان تولید پسماند در کشور ما مطرح می شود، این آمارها فکر می‌کنم هفتگی هم عوض میشوند. به طور کل با توجه به اینکه در جریان هستید آیا سرانه تولید پسماند هر فرد ایرانی ۷۱۰ گرم در روز است ؟
مهمان: اساسا مقایسه با میانگین جهانی یک حقیقت گمراه کننده است، میزان تولید پسماند اصولا نسبت مستقیم با قدرت خرید دارد ،یعنی هر چقدر قدرت خرید شهروندان یک جامعه بالاتر باشد، طبیعتا میزان تولید پسماند بالاتر است . جالب است ان را بگویم کشور آلمان دو و نیم برابر ایران به صورت سرانه پسماند تولید می‌کند و کشورهای توریستی هم همینطور حداقل شاید تا دو برابر ایران پسماند تولید کنند ، همین کشور ترکیه که همسایه ما است و جمعیتش تقریبا با ما برابر است یک موقعی هم از لحاظ اقتصادی با هم، هم پا پیش می‌رفتیم و ترکیه هم دوبرابر ما پسماند تولید می کند اگر قرار باشد قیاسی کنیم ، بهتر است با کشورهایی بسنجیم که از نظر اقتصادی تقریبا در یک سطح قرار داریم و اینکه ما در این چند سالی که اوضاع اقتصادی رو به وخامت گرفته و تورم کمرشکن بوده و قدرت خرید شهروندان به شدت پایین آمده و نمی شود اینها را ردکرد تولید پسماند ما هم به همان اندازه کاهش یافته است.
مجری: یعنی میزان تولید پسماند پس ارتباط مستقیمی با سبک زندگی و اقتصاد و معیشت دارد . با توجه به اینکه عنوان برنامه ما سهیم شدن مردم در سود پسماند است بیشتر راجع به این می‌خواهیم صحبت کنیم به هر حال اگر این موضوع جا بیفتد یک انگیزه می شود و فرهنگ بازیافت در کشور رونق می‌گیرد الان کیوسک های بازیافت را داریم که در قبال جمع آوری پسماند به صورت تفکیک شده کالا، جنس و یا مبلغی به شهروند داده میشود، اما اینکه بیاییم درصد کلی مردم را در این زمینه سهام دار کنیم باید چگونه عمل کنیم ؟هرچند می دانم جزو حیطه وظایف شهرداری ها است اما از این سود میلیاردی از قبل جمع آوری و بازیافت پسماند چگونه می توانیم مردم را سهامدار کنیم؟
مهمان: در بخش قبلی اشاره کردند همکارتان که بحث مالکیت پسماند با چه کسی است؟ در قانون چیزی که به عنوان پسماند تعریف شده است این است که پسماند کالایی است که از نظر تولید کننده اش زائد تلقی می شود ، یعنی همان چیزی که می گذاریم در سطل اشغال و سر خیابان می گذاریم، اگر به ما بگویند اجزایی از این ارزش اقتصادی دارد و حاضر است کسی این را از ما بخرد ما طبیعتا آن را نمی گذاریم در سطح آشغال در خیابان نمیگذاریم از نظرمان ضایعات تلقی نمی شود و دیگر پسماند نیست کالایی است که اسمش می توان ضایعات باشد یا کالای دست دوم باشد و متعلق به ما است که صاحب آن هستیم تا وقتی کالا در خانه و در اختیار ما است ، مال ما است. فرض کنید یک گوشی تلفن خراب را هیچ وقت در کوچه نمیگذاریم چون ارزش اقتصادی دارد و می توانیم به قیمت کمی بفروشیم و بقیه ضایعات هم این حالت را دارد مانند بطری های پلاستیکی و مقوا ها .
مجری: نسبت به سالهای گذشته خیلی کمتر شده است اشیایی که شما اشاره کردید به این سطح رسیدیم که این را تفکیک کنیم و جدا بفروشیم.
مهمان: کسی نمی خرد چون آن طور که باید جذاب باشد کسی نمی خرد ، نگویم کسی نمی خرد همان کیوسک‌های شهرداری که اشاره کردید وقتی صحبت از اقتصاد است و کار اقتصادی است و انگیزش اقتصادی است، صحبت دیگری وارد میشود به اسم رقابت، یعنی یک فضای اقتصادی سالم فضایی است که رقابتی باشد. اگر اپلیکیشن ها آزاد بودند اپلیکیشن ها برای بخش خصوصی هستند و برای شهرداری هم نیستند اگر اپلیکیشن ها آزاد باشند و در فضای رقابتی به توانند فعالیت کنند و طبیعتا هر کسی به قیمت بالاتری این ضایعات را از شهروندان بخرد بیشتر می تواند جمع کند و شهروندان هم بیشتر همکاری می‌کنند، حتی کشورهایی که خیلی از لحاظ حکمرانی و اقتصادی از ما جلوتر هستند و بودجه آنها حداقل چهار برابر ما است، در مسئله مدیریت پسماندشان نمی توانند فقط بگویند شهرداری بیاید وسط کار کند تا مشکل حل شود، اصلاً امکان پذیر نیست. یعنی بدون مشارکت شهروندان و بخش خصوصی امکان‌پذیر نیست و هیچ جای دنیا این اتفاق نیفتاده است. ما اولین هستیم که ۱۶ سال هم است به نتیجه نرسیدیم ولی اصرار داریم از این راه که به نتیجه نرسیدیم، روزی به نتیجه برسیم .
مجری: نقل قولی هم از ریاست اتحادیه شما داشته باشم که به ارزش هشت قلم ضایعات اصلی کشور اشاره داشتند که ارزش آن به ۳ میلیارد دلار در سال می رسد. کارشناس برنامه: شما مافیای زباله را قبول دارید؟ می دانید در این حوزه مافیایی وجود دارد؟ اگر وجود دارد عامل اصلی که نمی گذارد پیشرفت کند همین موضوع است؟ کمی آن را توضیح دهید .مهمان : کسی که مالیات نمی دهد و شرکت و حساب شفافی ندارد اسمش را مافیا می گذاریم. در حوزه مدیریت پسماند در واقع در حوزه ضایعات و پردازشش و بازیافت آن زیاد هستند چنین اشخاصی متاسفانه، و قاعدتاً مافیاها هم ذی‌نفع هستند و قاعدتاً مقاومت خواهند کرد در برابر ساماندهی و شفاف سازی این حوزه و همزمان همین، بعضی از نهادهایی که در این حوزه مسئول هستند و واقعا باید پاسخگو باشند
.مجری: کدام نهادها؟
میهمان: ماده 9 قانون مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت کشور را مسئول این کرده بود که پسماندها و ضایعات کشور را بصورت تفکیک شده جمع آوری کند این اتفاقی که از 16 سال پیش نیفتاده و ما در این زمینه خیلی تلاش کردیم که بعنوان نماینده بخش خصوصی نظمی به این حوزه دهیم ، بحث ساماندهی مجوزها و نهاد تنظیم گر بازار و اتفاقا جا دارد که بیشترین مقاومت را از سازمان شهرداری های وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست دیدیم یعنی صورت جلسه ای داریم از جلسات کمیته تخصصی هیات مقررات زدایی که نماینده این دو سازمان رسما گفته اند با سازماندهی مجوزهای این حوزه مخالفیم و اینها عجیب است انگار یکسری نهادهایی مقاومت می کنند و اصرار دارند به روشی که 16 سال است جواب نمی دهد.
مجری: یعنی ما به همان روش سنتی ادامه می دهیم دیگر.
میهمان : سنتی هم نمی شود اسمش را گذاشت.
مجری: نتیجه این شده الان 72 درصد از پسماندهای تولیدی ما بدون پردازش دفن غیربهداشتی می شود یعنی ما چقدر داریم در حوزه بازیافت ضرر می زنیم.
میهمان: حتی این آمار هم قابل تکیه نیست یعنی در این حوزه اتفاقاتی که می افتد بعضی ها را واقعا نمی شود رصد کرد ما بحث قاچاق پسماند داریم یعنی مثلا پلاستیک های ضایعاتی یا لاستیک های ضایعاتی گزارش هایی میرسید حتی جانشین فرماندهی پلیس مرزبانی هم سال گذشته در تلویزیون این صحبت را کرد که مقداری از مرزهای شرقی کشور قاچاق داشتیم افغانستان و پاکستان ، آنها بعنوان سوخت استفاده می کنند حتی همان پردازشی که انجام می دهیم را آنها انجام می دهند حتی بحث صادرات ضایعات را تا حدی داشتیم که سعی کردیم جلویش را بگیریم چون فرصت خلق ارزش را از کشور ما می گرفت.مجری: آنها که پتروشیمی ندارند که بخواهند استفاده خاصی کنند.میهمان: نه لاستیک را که می توانند بعنوان سوخت مستقیم بسوزانند یا می توانند تبدیل به گرانول کنند .خیلی پیچیده نیست کارهایی که در پردازش پسماند است، بازیافت پسماند است که کمی پیچیده تر است.
مجری: خیلی داریم راجع به ترویج فرهنگ بازیافت صحبت می کنیم که اگر بازیافت در کشور اتفاق بیفتد چقدر طلای کثیف می تواندسودآور باشد و مردم هم می توانند از این سود سهمی داشته باشند. می گویند صنعت بازیافت ما خیلی ضعیف است درست است؟
میهمان: نه من مخالف هستم. ما الان مثلا در حوزه بازیافت پلاستیک ها تقریبا تمام بطری های پلاستیکی ما تبدیل به الیاف می شود در نهایت، و صنعت مثلا الیاف پلی استر ما به شدت قوی است از تمام صنایع کشورهای اطراف قوی تر است از صنایع ترکیه به شدت قوی تر است و مشکلی که ما داریم این است که صنایعش را کشور ترکیه حمایت می کند و ما تا حدی که می توانیم سعی می کنیم مانع سرراه صنایع بگذاریم، در حوزه منسوجات بی بافت که عایق ها می شود ما در آن حوزه بسیار قوی هستیم ، در بازیافت فلزات ، تقریبا شاید یک پنجم خوراک صنایع ذوب فلزاتمان، قراضه فلزی است و در بازیافت کاغذ هم همین طور . ما دو مشکل عمده داریم در صنایع ، بحث کمبود مواد اولیه را داریم به خاطر مسائلی که گفتم جریان مافیایی و قصه قاچاق و جریان غیررسمی که معلوم نیست چه بلایی سر پسماند و ضایعات می آورد و مورد دوم اینکه اصولا بخش خصوصی را در کشور حمایت نمی کنیم .
مجری: مورد سوم هم می خواهید این را اضافه کنیم که فرهنگ تفکیک زباله هنوز جا نیفتاده است؟
میهمان: ما اگر بحث ساماندهی مجوز ها و بحث فضای کسب و کارمان را اصلاح کنیم در حوزه جمع آوری، این در مدت کوتاهی جا می افتد. شما خودتان فرض کنید که الان مثلا یک اپلیکیشنی باشد که بگوید من اینقدر بطری پلاستیکی را با این قیمت می آیم درب خانه از شما می خرم ، مطمئنا این انگیزه برایتان ایجاد می شود که این کار را انجام دهید مسئله این است که سر راه این اپلیکیشن ها موانع بی شمار است و تقریبا آن اپلیکیشن هایی که بوجود آمدند از سال 96 و 97 همه از بین رفتند.