کد مصاحبه:
۷۰
- تاریخ درج:
۱۳۸۷/۰۸/۱۱
- مشاهده:
۲,۵۷۹
محسن يگانه كاري (دبير بخش مسابقات تخصصي جشنواره) در جلسات مربوط به تعيين معيارهاي داوري جشنواره نهم صنعت چاپ ضمن سخنان خود به طرحي اشاره كرد كه بر اساس آن واحدهاي چاپي كشور رتبه‌بندي خواهند شد.
مبتكر اين طرح اداره چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. از آنجا كه در صورت تحقق اين وعده، سرنوشت حرفه‌اي بسياري از چاپخانه‌ها به اجراي طرح رتبه‌بندي چاپخانه‌ها مربوط خواهد شد،
بحث نظام رتبه‌بندي واحدهاي چاپي از چه زماني در صنعت چاپ مطرح شد؟
دو دوره قبل از منصوب شدن بنده در سمت مدير كل دفتر امور چاپ، در محفلي كه من هم در آن حضور داشتم اين موضوع مطرح شد كه همانند هتل‌ها، صنف چاپ هم به واحدهاي چاپي ستاره بدهد. اين موضوع در همان محفل باقي ماند و نمود عيني و بيروني پيدا نكرد.
چرا به فكر اجراي طرح نظام رتبه‌بندي در صنعت چاپ افتاديد؟
متاسفانه ديده مي‌شود چاپخانه‌هايي كه با سرمايه‌گذاري‌هاي كلان، ضمن نصب ماشين‌آلات پيشرفته و آموزش نيروي انساني و...، در كنار واحدهايي قرار مي‌گيرند كه هيچ گونه توجهي به اين مسايل نمي‌كنند و دولت و مخاطب (سفارش‌دهنده) نيز تفاوت و تمايزي بين آنها قايل نيست.
به طور نمونه تعرفه خدمات واحدي كه بر اساس نظام فكري سنتي خود چاپخانه‌اي را راه‌اندازي كرده و در مواردي بدون توجه به رعايت حداقل استانداردها اقدام به توليد و ارايه كار بي‌كيفيت مي‌كند با واحدي كه اصول را رعايت كرده و كار با كيفيت به مشتري ارايه مي‌دهد، برابري مي‌كند.
نكته ديگر اين‌كه با نوعي ابهام و سردرگمي سفارش‌دهنده مواجه هستيم كه نمي‌داند اگر كار با كيفيت با حداقل پرت در زمان و مواد مصرفي را بخواهد، بايد به كدام واحد چاپ مراجعه كند. آسيب اين سردرگمي در بين سفارش‌دهندگان به مجموعه چاپ وارد مي‌شود. از اين نظر كه اين احتمال وجود دارد بين گزينه‌هايي كه انتخاب مي‌كند، چند گزينه اشتباه وجود داشته باشد. ملاك‌هاي عمده انتخاب براي سفارش‌دهنده، تجربيات ذهني و توصيه‌هاي اطرافيان است كه مي‌گويند فلان ليتوگرافي به كارش حساس است يا فلان چاپخانه نيروي كار ماهري دارد. تمام اين شاخص‌ها ذهني هستند و ممكن است هيچ كدام قطعي و موثر نباشد. در صورتي هم كه واحدي كار با كيفيت ارايه دهد، براي تداوم اين كيفيت هيچ تضميني وجود ندارد. چون رتبه‌بندي انجام نشده و نظام كنترلي وجود ندارد كه فعاليت آن واحد چاپ را كنترل كند. همه اين عوامل باعث شد تا ما نظام رتبه‌بندي واحدهاي چاپي را مطرح كنيم.
تاكنون براي اجراي اين طرح چه كارهايي انجام داده‌ايد؟
سوابق رتبه‌بندي در صنايع و مشاغل ديگر مانند نظام آموزش و پرورش، سينماها، هتل‌ها و چند مورد ديگر را مطالعه و بررسي كرديم. لازمه اين كار اين بود تا گروهي مسووليت اجراي آن را بپذيرد و ما هم به عنوان بخش دولتي توانايي پشتيباني آن گروه را داشتيم تا هر چه سريع‌تر بتوانيم آن را به يك جريان تبديل كنيم.
در جريان مطالعات به اين نتيجه رسيديم در مقابل اين رتبه‌بندي و به طور كلي هر تغييري كه انجام دهيم با مقاومت‌هايي مواجه مي‌شويم به خصوص اين‌كه احتمال دارد اين تغييرات يكسري منافع مادي براي افراد ايجاد كند و يكسري منافع مادي را از آنها سلب كند.
بنابراين افرادي كه منافع مادي از آنها سلب مي‌شود و قرار است در رتبه‌هاي پايين قرار بگيرند، مقاومت خواهند كرد.
به چه راه‌حلي رسيديد؟
به اين نتيجه رسيديم تا همانند كشورهاي ديگر دنيا اين طرح توسط دولت انجام شود. دولت مي‌تواند كارهاي مربوط به سياست‌گذاري و نظارت بر اجراي طرح‌ها را انجام دهد و اتحاديه‌ها، NGOها، سنديكا و ... اجراي آن را عهده‌دار شوند. نمونه بارز آن گواهي ISOاست كه به واحدهاي توليدي داده مي‌شود، توسط بخش خصوصي صورت مي‌گيرد و هيچ بخش دولتي اين كار را انجام نمي‌دهد. بخش خصوصي مي‌تواند سازوكاري را تعريف كند و با توجه به شاخص‌هاي تعريف شده در استاندارد اقدام به اعطاي گواهينامه به واحدهاي چاپي كند. نكته‌اي كه در اينجا مطرح مي‌شود اين است كه اين گواهينامه‌هاي صادر شده بايد به تاييد يك نهاد رسمي كه مي‌تواند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، موسسه استاندارد يا تحقيقات صنعتي و ... باشد، برسد.
متاسفانه نه در بخش خصوصي اين انگيزه وجود دارد و نه اتحاديه‌ها چنين ظرفيتي را در خودشان ايجاد كرده‌اند كه به اين سمت حركت كنند. تاكنون با اتحاديه‌ها صحبتي نكردم، اما مشغله‌هايي كه در كار روزانه آنها مي‌بينيم فكر نمي‌كنم در زمان كوتاهي بتوانند به اين گونه مسايل بپردازند.
آيا ضرورتي براي اجراي چنين طرحي وجود دارد؟
به اعتقاد من اجراي طرح نظام رتبه‌بندي بسيار ضروري است، زيرا مادامي كه ما با يك بهم‌ريختگي در صنعت چاپ روبه‌رو باشيم نمي‌توانيم ادعا كنيم كه مي‌توانيم به بازارهاي جهاني بينديشيم. زيرا اولين چيزي كه براي سفارش‌دهنده خارجي مهم است رعايت استانداردهاست كه با كمال تاسف ما توجهي به آن نمي‌كنيم. يكي از ضرورت‌هايي كه در اجراي چنين طرحي وجود دارد تعريف استانداردهاست.
براي تعريف اين استانداردها تاكنون چه كاري انجام شده؟
استانداردسازي نه تنها يك ضرورت، بلكه گام اول در نظام رتبه‌بندي است. در ابتدا كه بحث نظام رتبه‌بندي مطرح شد، اصلاح دستورالعمل صدور مجوز چاپخانه‌ها را در اولويت قرار داديم. زيرا در دنيا كمتر شاهد تقسيم‌بندي واحدهاي چاپ به ليتوگرافي، صحافي، چاپ و سپس در دل چاپ افست، فلكسو، سيلك و ... رو به‌رو هستيم. تفكيك‌هايي كه در دنيا اتفاق مي‌افتد بر مبناي بازار است. ايده چنين كاري را من 3 سال پيش مطرح كردم و اصرار داشتم كه اين اتفاق بيفتد. يعني واحد چاپ را به عنوان يك واحد مستقل در نظر بگيريم. اتحاديه چاپخانه‌داران تهران با مديريت قبلي اتحاديه بنا به دلايل گنگ و نامفهومي در برابر اين كار مقاومت كردند. در جلسه‌اي كه براي تشريح اين طرح برگزار شد، دوستان به طور كلي متوجه نشده بودند منظور ما از واحد چاپي چيست و زماني كه آن را تشريح كردم يك مقدار روشن شدند و تصور بنده اين بود كه دوستان از مقاومت خودشان دست برمي‌دارند. ولي متاسفانه اتحاديه در بدنه صنعت جنجال به راه انداخت كه وزارت ارشاد مي‌خواهد به 200 صحاف و 400 ليتوگراف مجوز چاپخانه بدهد. آنها متوجه منظور ما نشده بودند كه ليتوگراف قرار است كار خودش را بكند. اما چنانچه ليتوگراف با توجه به شرايط جديد تاسيس چاپخانه (داشتن 14 ورق ماشين) را رعايت كرد به او هم مجوز مي‌دهيم كما اين‌كه آن ليتوگراف در حال حاضر نيز مي‌تواند مجوز بگيرد. متاسفانه مسايلي را بايد بازگو كنم كه به سادگي نمي‌توان از آن گذشت. اين موارد، مسايلي هستند كه شايد بدنه صنف براي اولين بار آنها را مي‌شنود. متاسفانه نگاه سنتي، صنفي و انحصارگرايانه مطلق در اتحاديه چاپخانه‌داران باعث شد كه ما نتوانيم به اين سمت حركت كنيم و با عرض تاسف بعد از 3 سال بايد بگوييم كه چرا نظام رتبه‌بندي در كشور ما اجرا نمي‌شود.
آيا صنف چاپ ما در حال حاضر ظرفيت اجراي نظام رتبه‌بندي را دارد؟
هنوز ظرفيت اجراي اين طرح در صنف چاپ به خصوص در شهرستان‌ها ايجاد نشده، البته از جهاتي مي‌توان به آنها حق داد. اگر خودم را جاي فرد صنفي بگذارم كه در طول سال‌ها كار، با شاخص‌هاي تعريف شده، گزينش شوم و به طور مثال در رتبه سوم قرار بگيرم، در حالي كه رتبه اول را براي خودم تصور مي‌كردم، بالطبع چنين به نظر مي‌آيد كه نظام رتبه‌بندي خوب نخواهد بود.
اجراي طرح نظام رتبه‌بندي واحدهاي چاپ چه مزيت‌هايي خواهد داشت؟
بزرگ‌ترين مزيت نظام رتبه‌بندي رهايي از شلختگي موجود و رسيدن به يك نظام منطقي است. افرادي كه در اين صنعت سرمايه‌گذاري جدي و قابل توجهي كرده‌اند، مي‌توانند از امكانات خود بهره‌وري كامل داشته باشند.
هم اكنون تعدادي از چاپخانه‌ها براي آموزش نيروي انساني سرمايه‌گذاري كرده‌اند و روي كيفيت كار خود حساسيت نشان مي‌دهند كه با وضعيت موجود هيچ‌كدام از اين موارد ارزش‌گذاري نمي‌شوند و همان تعرفه‌اي را دريافت مي‌كنند كه چاپخانه‌هاي درجه 3 و 4 دريافت مي‌كنند. علاوه بر اين موارد سفارش‌دهنده مي‌داند كدام چاپخانه را بسته به نوع كارش بايد انتخاب كند. از مزيت‌هاي مهم نظام رتبه‌بندي دستيابي به استاندارد است.
قابليت استفاده بسياري از تكنولوژي‌هايي كه هم اكنون در دنيا ارايه مي‌شود مانند نرم‌افزارهاي يكپارچه‌سازي در ايران فراهم مي‌شود. با نظام رتبه‌بندي مي‌توانيم در بازارهاي جهاني حرفي براي گفتن داشته باشيم و از طرفي هم رقابت بين واحدهاي چاپ ايجاد خواهد شد و با نظام كنترلي كه به دنبال اجراي نظام رتبه‌بندي انجام مي‌گيرد. اين رقابت، رقابت سالم و موثري خواهد بود.
آيا رتبه‌بندي واحدهاي چاپ در جهت‌گيري حمايت‌هاي دولتي تاثيرگذار خواهد بود؟
بله، در تخصيص منابع مالي، اولويت ما اين است كه چاپخانه‌هاي درجه يك در ابتدا تجهيز شوند. اين موارد سياست‌هاي تشويقي مي‌تواند باشد كه افراد را ملزم مي‌كند به سوي كيفيت گام بردارند و واحد چاپ خود را به نقاط كيفي كه مد‌نظر است، برسانند. از جمله حمايت‌هاي ديگر دولت مي‌تواند اين باشد كه كساني مي‌توانند به شهرك چاپ بروند كه رتبه يك را داشته باشند. معافيت‌هاي مختلف گمركي- مالياتي براي واحدهاي درجه يك از ديگر حمايت‌هاي دولتي خواهد بود.
در صورت اجراي اين طرح آيا واحدهاي چاپ مجبور به رعايت استانداردهاي تعريف شده هستند؟
من اصلا لفظ اجبار را نمي‌پسندم. در صورت تعريف استانداردها، استانداردسازي اجباري و اختياري (تشويقي حمايتي) خواهيم داشت. رعايت الزامات ايمني، بهداشتي، زيست‌محيطي و نظاير آن استانداردهاي اجباري هستند كه واحدها ملزم به رعايت آن هستند، چون با سلامتي انسان‌ها در ارتباط است.
اما استانداردهاي اختياري مواردي هستند كه كمك به رشد مجموعه چاپ مي‌كنند تا از فضاي سنتي به يك فضاي حرفه‌اي وارد شود.
اگر من به عنوان متولي امور چاپ وزارت ارشاد بين استانداردهاي اجباري و حمايتي تفكيكي قايل نشوم و همه را براي رعايت استانداردها ملزم كنم، متهم به ورشكسته كردن واحدهاي صنفي خواهم شد.
با تمام اين توضيحات از چه زماني قصد اجراي جدي طرح نظام رتبه‌بندي را خواهيد داشت؟
انجام همين مصاحبه مي‌تواند گام اول باشد. اگر بخش خصوصي كاري انجام ندهد، من تحقيقات خودم را در اين زمينه ادامه مي‌دهم. هر چند كه به خاطر بدفهمي و كج‌سليقگي برخي از افراد مجبور شديم يك پروژه ملي و بزرگ را كه منفعت آن به كل صنعت چاپ مي‌رسيد، ابتر نگه داريم اما سعي مي‌كنيم اين كار با اصلاح آيين‌نامه تاسيس و نظارت بر چاپخانه‌ها و واحدهاي وابسته دنبال شود. كار اين آيين‌نامه تمام شده و قرار است در آينده‌اي نزديك به هيات وزيران منعكس شود و اگر چنانچه در هيات وزيران مصوب شود راه براي رتبه‌بندي فراهم خواهد شد.
ديدگاه صنفي از زبان نايب رييس اتحاديه چاپخانه‌داران
آيا اتحاديه چاپخانه‌داران تاكنون براي اجراي طرح نظام رتبه‌بندي واحدهاي چاپ، كاري انجام داده است؟
بحث نظام رتبه‌بندي تاكنون به صورت نظري مطرح شده و در حد ايده مطرح و هنوز مكتوب و اجرايي نشده است.
آيا لزومي به رتبه‌بندي واحدهاي چاپي وجود دارد؟
بله بايد شان، جايگاه و توان اجرايي هر چاپخانه برآورد شود. ولي در حال حاضر رتبه‌بندي عملا دارد توسط سفارش‌دهنده انجام مي‌گيرد كه نانوشته است. مشتري هنگامي كه براي انجام سفارش خود به واحدي مراجعه مي‌كند در حقيقت با پرس‌وجو چاپخانه مناسب خود را تا حدي پيدا كرده است. از طرف ديگر چاپخانه‌ها نيز با حد و مرزي كه براي زمينه فعاليت خود تعريف كرده‌اند به نوعي خود را رتبه‌بندي كرده‌اند. وضعيت موجود اين گونه است. اما چون ما به عنوان اتحاديه و يك نهاد صنفي مورد خطاب قرار مي‌گيريم بد نيست كه اين رتبه‌بندي در جايي همانند اتحاديه انجام گيرد و رتبه‌بندي از فضاي ذهني به يك جايگاه عملي برسد.
آيا صنف چاپ هم اكنون ظرفيت اين رتبه‌بندي را دارد؟
خير، هنوز بستر براي اين حركت مناسب نيست. ابتدا بايد فرهنگ‌سازي شود تا به شان برخي دوستان برنخورد كه قرار است در كدام رتبه قرار بگيرند. البته چون تاكنون بحث نظام رتبه‌بندي به صورت نظري مطرح شده نمي‌دانيم چه كسي با آن موافقت يا مخالفت خواهد كرد.
با توجه به شرايط موجود در صنعت چاپ اتحاديه چاپخانه‌داران از چه زماني تصميم به اجراي چنين طرحي مي‌گيرد؟
همين گفت‌وگو با مجله صنعت چاپ مي‌تواند آغازگر اجراي چنين طرحي باشد. ولي قبل از هر چيز بايد يكسري استاندارد تعريف شود و بر اساس استانداردها رتبه‌بندي شكل بگيرد.
گفتمان امروز ما مي‌تواند نشان‌دهنده اين باشد كه آينده به اين سمت خواهد رفت و چاپخانه‌ها خواه ناخواه در آينده با اين مساله مواجه خواهند شد. مراجعات كار مي‌طلبد كه استانداردها مشخص شود و به دنبال آن نظام رتبه‌بندي انجام گيرد. نمي‌دانم از كجا قرار است به طور رسمي اين كار انجام شود. اتحاديه چاپخانه‌داران برخلاف تمام اتحاديه‌هاي صنفي بيش از وظايف و دستورالعمل‌هاي تعريف شده فعاليت مي‌كند. در هيچ صنفي چنين بحث‌هايي وجود ندارد. فضاي چاپ به خاطر برتر بودن اين صنعت اين گونه طرح‌ها را ايجاب مي‌كند.
زمينه‌سازي براي اجراي چنين طرحي چگونه بايد انجام بگيرد؟
ما بايد ذهن دوستان و همكاران را با برگزاري نشست‌ها وجلساتي آماده كنيم. اين نياز تعريف شود و دوستان بدانند كه هر چه درجه و رتبه آنها بالاتر رود، بهتر مي‌توانند كيفيت كار خود را تعريف كنند. در حوزه كاري خودمان با تعدادي چاپخانه‌دار مواجه هستيم كه خيلي نظام‌مند رفتار مي‌كنند، تعداد زيادي هم چاپخانه‌دار هستند كه قانون گريز هستند. به طور مثال اتحاديه هم اكنون حدود 800 عضو دارد كه بيش از اين تعداد هنوز عضو نشده‌اند. فرهنگ‌سازي مي‌تواند از همين جا آغاز شود به طوري كه چاپخانه‌ها با عضو شدن در اتحاديه ملزم به رعايت قوانين و مقررات خواهند شد كه اين امر در اجراي نظام رتبه‌بندي تاثيرگذار خواهد بود.
به نظر شما مزيت‌هاي رتبه‌بندي واحدهاي چاپ چه چيزهايي مي‌تواند باشد؟
نظام رتبه‌بندي در حقيقت يك نوع بازنگري در عملكرد است. وقتي جايگاه هر كسي تعريف شود، خودش را بهتر مي‌شناسد. پس يا خودش را در آن حد و اندازه كه برايش تعريف شده مي‌بيند و به آن قانع است كه به همان جا بسنده مي‌كند، يا اگر سطح انديشه، دانش و تلاش خودشان را از آن رتبه كه براي او قائل شده‌اند بالاتر مي‌بيند، خودش را به سمت جايگاه بالاتر مي‌رساند. علاوه بر اين موارد از سرمايه‌گذاري نامتعادل و غيراصولي پرهيز مي‌شود. و اين‌كه سفارش دهنده در انتخاب واحد مطلوب و مورد نظر خود دچار مشكل نخواهد شد. مزاياي ديگري هم مي‌تواند داشته باشد كه با بحث‌هاي كارشناسي بيشتر مشخص خواهد شد.
اگر قرار باشد اتحاديه چاپخانه‌داران مجري طرح نظام رتبه‌بندي باشد از اتحاديه‌هاي ديگر و ارشاد كمك خواهد گرفت؟
ما به تنهايي قادر به انجام چنين كاري نيستيم. صنعت چاپ و مسايل مربوط به آن آنقدر وسيع و گسترده است كه با افكار چند نفر راه به جايي نمي‌برد. به اين قضيه بايد به يك ديد ملي نگاه شود تا تمام ابعاد آن در نظر گرفته شود. هم اكنون بحث نظري آن مطرح است، زماني كه به شكل يك خواسته عمومي دربيايد دست كمك به سوي نهادهاي ذيربط اين حوزه دراز خواهيم كرد و از توان نهادهاي ديگر نيز بهره خواهيم گرفت.