نشست کارشناسی بررسی چالش ها و موانع سلولزی ایران 28 دی ماه 1395 در طبقه هشتم اتاق بازرگانی ایران با حضور جمعی از فعالان صنعت سلولزی کشور برگزار شد. قرار بود این نشست با حضور مهندس صالحی نیا معاون امور صنایع و و پروین نباتی مدیر کل صنایع شیمیایی و سلولزی و تشکل های بخش خصوصی برگزار شود که متاسفانه به دلیل مشغله کاری و جلسات متعدد نتوانستند حضور پیدا کنند و این جلسه با حضور دکتر ابوالفضل روغنی گلپایگانی (رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران) آغاز شد . در ابتدای جلسه نمایندگان انجمن های مرتبط با صنایع سلولزی به تشریح عملکرد سالیانه و یا ارائه آمار و ارقام تولیدات، صادرات و واردات پرداختند و طرح مسائل و مشکلات را به زمانی موکول کردند که معاون وزیر صنعت حضور داشته تا پاسخگو شوند. دکتر پدرام سلطانی (نایب رئیس اتاق ایران) با تأخیر به مدت کوتاهی در جلسه حاضر شد و سپس مهندس ابویی مهریزی (معاون طرح و برنامه وزیر صنعت ، معدن و تجارت) به سوالات انجمن ها درباره مشکلات موجود در صنایع سلولزی پاسخ داد.
.jpg)
دکتر ابوالفضل روغنی گلپایگانی در ابتدای جلسه از انجمن ها و صنوف حاضر در نشست درخواست کرد تا به صورت اجمالی به صورت یک گزارش صحبتی داشته باشند و آماری از عملکرد و مسائلی ارائه دهند تا به تصمیم سازی در این مقوله کمک کند.
• صنایع سلولزی وزن و انسجام کافی را ندارند
ابوالفضل روغنی گلپایگانی ، رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران در نشست کارشناسی چالش ها و موانع صنایع سلولزی می گویند: صنایع سلولزی از وزن قابل قبولی برخوردار نبوده و انسجام لازم را ندارند چرا که بخشی از این صنایع به وزارت ارشاد ، بخشی به صنعت معدن تجارت و بخشی به محیط زیست سپرده شده است.
ابوالفضل روغنی گلپایگانی می افزاید : سهم صنایع سلولزی در صنعت کشور، کمتر از یک درصد است و سهم این صنعت در تولید ناخالص داخلی هم بزرگ نیست. علی رغم اینکه در بخش کاغذ جزو صنایع مادر است و در انتشارات صنعت واسطه ای است اما بدلیل نداشتن انسجام و متولی خوب، مشکلات خاصی برای این صنعت به وجود آمده است.
• کاهش تولید کاغذ های تحریر روزنامه در سال جاری
اسفندیاری، معاون مدیر کل دفتر صنایع سلولزی و شیمیایی وزارت صنعت، معدن و تجارت در این نشست گزارشی در مورد وضعیت صنایع سلولزی ارائه کرد و می گوید : صنایع سلولزی از صنایع قدیمی است و از ویژگی های خاصی به دلیل تنوع در زنجیره تولید برخوردار است بعضی از محصولات این صنعت شاخصی برای فرهنگ و بهداشت جامعه هستند . در حال حاضر 6121 واحد صنعتی سلولزی در کشور فعال هستند که 7درصد صنایع کشور را تشکیل می دهند.
معاون مدیرکل دفتر صنایع سلولزی و شیمیایی وزارت صنعت می افزاید: 8/4 درصد اشتغال و 5 درصد ارزش افزوده کل صنایع را، صنایع سلولزی به خود اختصاص داده اند .
اسفندیاری با بیان اینکه در نه ماه سال جاری وضعیت تولید صنایع سلولزی مطلوب بوده و به میزان 110 هزار تن رسیده،عنوان می کند: در این بین کاغذ تیشو و لاینر، 9 درصد افزایش تولید داشته اند.
وی به کاهش تولید کاغذهای تحریر روزنامه اشاره و بیان می کند : تولید کاغذ های تحریر و روزنامه 32 درصد کاهش داشته که این کاهش به دلیل بالاتر رفتن قیمت تمام شده تولید کاغذ است .از طرف دیگر به دلیل محدود کردن برداشت چوب ، از جنگل ها هم کاهش یافته است.
• تولیدکنندگان نیاز به حمایت از تولید از سوی دولت دارند
در این نشست ، بابک عابدین رئیس هیات مدیره صادر کنندگان صنعت چاپ ایران بعد از تشکر از دکتر روغنی برای فراهم آوردن این فرصت بررسی چالش های صنایع سلولزی به مبحث 9 درصد ارزش افزوده می پردازد و می گوید: مشکل پیش آمده ارزش افزوده به دولت بر می گردد و مربوط به بخش خصوصی نیست. تولیدکنندگان و دولت در زمان اعمال ابزار بازدارنده تعرفه ای و حقوق گمرکی میزان 5 درصد رابه 15درصد افزایش می دهد و درآمد برای دولت ایجاد می شود. چرا دولت مابه التفاوت این مبلغ را خود هزینه چرا دولت فقط از جیب بخش بخش خصوصی هزینه می کند؟ و چرا برای حمایت از تولید کننده هزینه ای نمی کند؟
وی اشاره می کند: تولیدکنندگان در زمان واردات کالاها و مواد اولیه خود از جمله پالپ، آخال و غیره باید 9درصد ارزش افزوده بدهد .این در صورتی است که در زمان فروش مواد اولیه 9درصد را نمی توانند بگیرد.
عابدین می افزاید: تولیدکنندگان نیاز به حمایت از تولید دارند و متاسفانه دولت بدون در نظر گرفتن شرایط و بازار و صنایع زیردستی کشور برای رفع بودجه مورد نیاز خود به راحتی اعمال تعرفه می کند.
اسفندیاری در پاسخ به پرسش بابک عابدین می گوید: مالیات بر ارزش افزوده براساس قانون و توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است و دولت و به طور مشخص وزارت اقتصاد و دارایی ، مجری آن است. تلاش کرده ایم بخشی از کالاهایی که کمک به حفظ محیط زیست و صنعت ما می کند را از مالیات بر ارزش افزوده معاف کنیم. خوشبختانه دولت نپذیرفت که سه مورد کاغذ باطله ، خمیر کاغذ و مقطوعات چوبی را مشمول این معافیت کند.
• ورود به بازار صادرات با ارتقای فعالیت ها
عبدالعظیم آقاجانی ، دبیر انجمن کارفرمایان صنایع چوب ایران اشاره می کند: صنایع اوراق چوب یکی از صنایع مزیت دار است و سابقه 60 ساله دارد و نیروی انسانی متخصص و امکانات فراوانی برای تولید دارد. یکی از مواد اولیه مورد نیاز این صنعت مواد شیمیایی است که به وفور در شرکت وجود دارد . کشور ما بین کشورهای مصرف کننده قرار گرفته است.
وی خاطر نشان می کند: یکی از مزیت های است این صنعت این است که با ارتقای فعالیت هایمان می توانیم به بازارهای صادرات کشورهای همسایه دست یابیم. در مدت 4 سال گذشته صاحبان صنایع در این بخش بسیار فعالت جدی و پیگیری را در تاسیس کارخانجات مدرن و به روز با مقیاس بالا داشته اند، از این رو امروز شاهد ترقی این بخش هستیم.
آقاجانی آماری از فعالیت های انجمن صنایع چوب ایران می دهد و عنوان می کند: با توجه به افزایش سرعت فعالیت در این بخش نسبت به سال گذشته 46 درصد افزایش تولید داشته ایم. تولید نئوپان نیز رشد 10درصد داشته است. در سال جاری شاهد صادرات MDF به کشورهای همجوار بوده ایم و به امید خدا در سه سال آینده در این بخش به خودکفایی کامل خواهیم رسید.
• آب و محیط زیست دو چالش اصلی صنایع سلولزی
پدرام سلطانی، نائب رئیس اتاق ایران کمبود آب و منابع محیط زیست را دو چالش اصلی و اساسی در کشور دانست و در ادامه می گوید : صنایع سلولزی با دو بخش کمبود آب و منابع محیط زیست ارتباط تنگاتنگی دارند، چرا که صنایع سلولزی صنایعی آب بر هستند. این موضوع برای صنایعی که در مناطق خشک هستند ، چالشی اساسی است.
نائب رئیس اتاق ایران می افزاید: صنایع سلولزی برای حل مسائل خود هم باید به تهدیدها و هم روندهای پیش رو بپردازند که این روندها و تهدیدها هم داخلی است و هم خارجی.
وی به طرح انتقال آب از خلیج فارس به مناطق مرکزی کشور اشاره می کند و می گوید: در بهترین حال هزینه انتقال هر متر مکعب آب، چهار هزار تومان است و اگر با هزینه آب صنعتی مقایسه شود 20 برابر قیمت آب فعلی است.
نائب رئیس اتاق ایران در رابطه با محیط زیست هم می گوید: در رابطه با محیط زیست هم همین چالش مطرح است و ممنوعیت برداشت صنعتی از جنگل ها با حساسیت بیشتری دنبال می شود.
سلطانی با اشاره به دو چالش آب و محیط زیست برای صنایع سلولزی عنوان می کند. فعالان صنایع سلولزی باید ببیند چالش هایی از این دست و در کنار آن روند عرضه و تقاضای داخلی ، چگونه دینامیک یک صنعت را تعبیر می دهد.
نائب رئیس اتاق ایران با طرح این سوال که نگاه ما به صنایع سلولزی چه بوده است و برای افزایش صادرات چه برنامه ای داشته ایم ؟ تصریح می کند : صنایع سلولزی باید ببینند کشوری که نه آب دارد و نه جنگل ، چگونه در سال های آینده می تواند همچنان رقابت پذیر باشد.
سلطانی همچنین درباره روند الحاق به سازمان تجارت جهانی به عنوان یکی از روندهای خارجی تاثیرگذار بر صنعت سلولزی گفت: در روند الحاق، دیوار حمایتی کافی برای صنایع را تا حد زیادی از دست می دهیم. سومین نرخ متوسط تعرفه را در دنیا داریم و در خوش بینانه ترین حال می توانیم نصف دیوار تعرفه را حفظ کنیم.
نائب رئیس اتاق ایران با تاکید بر استفاده از فرصت های منطقه ای برای فعالان صنعت سلولزی اشاره می کند: با نگاه به همکاری منطقه ای فرصت هایی داریم که نباید از دست بروند مانند"اتحاد تجارت آزاد اوراسیا" که با شش کشور است و در میان این کشورها روسیه و بلاروس منابع قوی آب و جنگل دارند. افرادی که به این فرصت حساس باشند می توانند اتحاد خوبی را با تولید کنندگان روسیه و بلاروس داشته باشند و واحدهای خود را در مناطقی که از نظر تولیدی به صرفه است مستقر کنند. نائب رئیس اتاق ایران، استان های شمال غرب کشور را به این دلیل که در مسیر این کشورها هستند ، برای سرمایه گذاری ، دارای توجیه بهتر اقتصادی دانست .
نائب رئیس اتاق ایران در جمع بندی سخنان خود می گوید: چالش های کنونی صنعت برای همه شناخته شده است و پرداختن به آنها می تواند مشکلات را در کوتاه مدت حل کند اما مشکلات بلند مدت که ناشی از روند داخلی و جهانی بین المللی است، با توجه به مسائل آب و زیست محیطی حل می شود چرا که در 10 تا 20 سال آینده حداقل نیمی از صنایع کشور به دلیل زیست محیطی تعطیل یا ورشکسته می شوند.
سلطانی تصریح می کند: به این دلیل باید گفت صنایعی که توجیه اقتصادی نداشته باشند یا صنایعی که فناوری ندارند از بین خواهند رفت. صاحبان صنایع سلولزی نیز باید ببینند در کجای این چرخه عمر هستند و برای بقای خود چه کارهایی می توانند انجام دهند.
• صنعت سلولزی در بازار رقابتی بسیار سختی به سر می برد
مهدی حداد عادل، عضو هیات مدیره انجمن همگن ورق و کارتن تشکیل این جلسه را برای صنعت سلولزی مغتنم شمارد و در ادامه می گوید: در مورد ظرفیت صنعت ورق و کارتن امروز خوشبختانه با همت عزیزان و صنعتگران فعال در صنعت کارتن و ورق کشور شاهد تولید حدود دو میلیون و 700 هزار تن ظرفیت ایجاد شده هستیم و با تاسف در مقابل طبق آمار وزارت صنایع حدود 600 صدو پنجاه هزار تن ظرفیت مصرف داریم.
اگر بخواهیم به حاشیه ها هم توجه کنیم. صنعت سلولزی در بازار رقابتی بسیار سختی به سر می برد.
حدود یک سوم توان تولید هر مجموعه در حال کار است و نیازمند حمایت هستیم.
وی خاطر نشان می کند : جا دارد برای بالا بردن کارتن مصرفی تلاش کنیم زیرا برای صادرات غیر نفتی کشور ضرورت ها و نیازمندی هایی وجود دارد از آن جمله می توان به تهیه ی کالای با کیفیت داخلی با بسته بندی زیبا و مقاوم اشاره کرد.
• کارخانه ها با نیمی از ظرفیت خود کار می کنند
علی برزن، مدیرعامل کارخانه چوکا به نقشه راه صنایع سلولزی اشاره کرد و در ادامه می گوید: انجمن ها شاید به دلیل هزینه ها، حجم کار، گستردگی ، دقت و پیچیدگی نتوانستند این راه را هدایت کنند و بهتر است سازمان صنایع بر این مقوله نظارت داشته باشد.