بازیافت کاغذ گامی مهم در صرفه‌جویی آب

افراد عادی جامعه هر روز با کاغذ در شکل‌های مختلف سروکار دارند که از مهمترین آنها می‌توان به کاغذ و مقواهای بسته‌بندی مواد غذایی، کاغذ و مقواهای بسته‌بندی مواد شوینده، کاغذ و مقواهای بسته‌بندی مواد آرایشی، بهداشتی و دارویی، روزنامه، مجله و مطبوعات (که استفاده از  آنها روز به‌ روز در جامعه کمتر می‌شود)، تراکت‌های تبلیغاتی (که به وفور در سطح شهرها دیده می‌شود)، انواع قبض‌های گاز، برق، آب، تلفن، موبایل و تمامی قبوض بانکی، رسیدهای عابربانک‌ها (حتی بسیاری از مشتریان زمانی کمتر از 10 ثانیه صرف ملاحظه آن کرده و سپس آن را دور می‌اندازند)، انواع نسخه‌های پزشکی و دفترچه‌های بیمه، انواع و اقسام مواد سلولزی از انواع دستمال کاغذی و پوشک بچه تا دستمال‌های آرایشی و بهداشتی، انواع دفتر و کاغذ A4 و دفتر یادداشت، انواع کاغذ کادو، کپی گرفتن و پرینت (که در بسیاری از موارد کوچکترین استفاده‌ای از  آنها نمی‌شود) و هزاران نمونه دیگر اشاره کرد.

 

از میان همه ادارات، سازمان‌ها و ارگانها، ادارات آموزش‌ و پرورش و فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان‌ها و ادارات وابسته به  آنها و نیز بانکها بیشترین سهم مصرف کاغذ را دارا هستند و از این بین مدارس و دانشگاه‌ها پیشینه مصرف کاغذهای نو را به خود اختصاص می‌دهند. جالب اینکه تا سال 1392 شرکت‌های خصوصی با وارد کردن کاغذ، کشور را به یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان کاغذ نو در جهان تبدیل کردند و جالب توجه‌تر اینکه از این سال به بعد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش‌ و پرورش خود به طور مستقیم دست به وارد کردن کاغذ زدند و رتبه واردات کشورمان را در سطح جهانی به رتبه‌های تک‌ رقمی تبدیل کردند! اینکه چه مقدار ارز بابت این واردات از کشور خارج می‌شود و این کالا چه میزان مورد استفاده صحیح قرار می‌گیرد جای بسی بحث و نظر کارشناسی دارد که آن را به مجالی دیگر موکول می‌کنیم.

 

اما در این بحث می‌خواهیم کاغذ را از دیدگاه مصرف انرژی و به ویژه آب بررسی کنیم. برای تولید هر تن کاغذ نیاز به 17 اصله درخت جنگلی است و هر فرد ایرانی به طور متوسط در سال 20 کیلوگرم کاغذ مصرف می‌‌کند و اگر طول عمر متوسط هر فرد ایرانی 70 سال باشد، هر ایرانی به طور متوسط  در  70 سال عمر خود، 4/1 تن کاغذ مصرف می‌کند که معادل با نابودی 8/23 اصله درخت است.

 

 در کشور ما ایران که رتبه دهم در تولید زباله را دارد، روزانه 45 هزار تن زباله تولید می‌شود که سهم انواع کاغذ و مقوا حدود 5/22 هزار تن است.

 

 در کل هر چند دیگر ملل نیز ناگزیر به تولید زباله هستند اما بسیاری کشورها به دلایل مختلف دست به بازیافت زباله‌ها  از جمله کاغذ می‌زنند.

 بد نیست در این بین به کشور آمریکا اشاره کنیم؛ کشوری که جزو بزرگترین تولید‌کنندگان کاغذ تا پیش از دهه 90 قرن گذشته بود و از آن تاریخ به بعد میزان تولیدش کاهش یافت و دست به بازیافت کاغذهای زباله زد، به طوری که در حال حاضر 100 درصد کاغذهای زباله خود را بازیافت می‌کند و حتی مقداری از آن را به دیگر کشورها صادر می‌کند. جالب اینکه تمامی روزنامه‌های آمریکا از کاغذهای باطله و بازیافتی است و مطبوعات این کشور حق استفاده از کاغذ نو را ندارند.

 ژاپن نیز 30 میلیون تن کاغذ مصرفی دارد که نیمی از این مقدار را با روش‌های مختلف از زباله‌های شهری جدا کرده و درآمد سالانه‌ای حدود دو میلیارد دلار از این راه به دست می‌آورد که به جمع‌آوری و دفع زباله کشور کمک می‌کند.

 

چین که خود پایه‌گذار ساخت کاغذ به شکل امروزی است و 25 درصد کاغذ جهان را مصرف می‌کند، بزرگترین وارد کننده کاغذهای زباله برای بازیافت است و به قول بیل‌گیتس «شاید کاغذی که دیروز شما به سطل آشغال انداختید، امروز در راه انتقال به چین باشد».

 

 دیگر کشورها؛ آلمان 72 درصد، کره جنوبی 66 درصد، سوئیس 87/6 درصد و ایران دو  درصد از کاغذهای خود را بازیافت می‌کنند؛ البته میانگین اروپا 66 درصد و میانگین جهانی 5/6 درصد است. اینکه بازیافت کاغذ چه اندازه اهمیت دارد را نه تنها می‌توان در درصد بالای کشورهای توسعه یافته دید، بلکه می‌توان آن را از دیدگاه مصرف انرژی نیز ملاحظه کرد؛ با بازیافت یک تن کاغذ 13 اصله درخت حفظ می‌شود، چهار  هزار و100 کیلووات ساعت انرژی ذخیره می‌شود، از هدر رفتن 32 هزار لیتر آب جلوگیری می‌شود و 5/2 بشکه سوخت حفظ می‌شود، البته موضوع در همین‌جا تمام نمی‌شود؛ آلودگی حاصل از کارخانجات بازیافت کاغذ 40 درصد کمتر از آلودگی حاصل از کارخانجات تولید کاغذ است، مصرف آب در بازیافت کاغذ 60 درصد کمتر از مصرف آب در تولید کاغذ است.

 

علاوه بر موارد یاد شده از مزایای بازیافت کاغذ می‌توان به کاهش نیاز به خمیر چوب و کاهش قطع درختان و حفظ منابع طبیعی، کاهش تولید فاضلاب به دلیل کاهش مصرف آب، کاهش مصرف مواد شیمیایی، ایجاد اشتغال، حفظ سرمایه، کاهش حجم زباله و کاهش هزینه جمع‌آوری و دفع زباله اشاره کرد.

 

اینکه الگوی مناسب برای بازیافت کاغذ چیست و چگونه می‌توان از اسراف آن جلوگیری کرد تا در نهایت به جلوگیری از هدررفت آب برسیم، وظیفه هر ایرانی است تا نقش خود را در این وااسفاهای کمبود آب به عنوان یک شهروند سالم و درستکار ایفا کند.