اما در دهه اخیر به تدریج کره ای ها و چینی ها میدان دار شدند. که آن هم دچار چالش های عمومی بازرگانی خارجی کشور و تحت تاثیر تحریم هاست.
در این جا با مدیران دو شرکت عمده بازرگانی که تامین کننده عمده کاغذ و مقوای خارجی در ایران هستند، به گفتگو می نشینیم و برای جلوگیری از تکرار مطالب ، با اولی درباره انواع و مشخصات فنی مقواها صحبت می کنیم و تصویر فضای تجاری را از زبان دومی می شنویم.
فرهاد کهبدی رییس هیئت مدیره شرکت پیک فراز
مشخصات فتی مقوا و توجیه اقتصادی
در ایران سالانه به طور میانگین 200 هزار تن مقوا وارد می شود (244 هزار تن در سال 1390 و 120 هزار تن در سال 1391) که البته در این اواخر به دلیل کاهش میزان سرمایه گذاری و تولید مشکلات تحریم ها تا حدی در روند واردات مقوا رکود ایجاد شده است. در حال حاضر عمده مقوای وارداتی ایران از کشور های چین ، هند، کره و عربستان تامین می شود.
مقواهای بسته بندی به طور کلی از لایه های مختلفی تشکیل می شوند. تعداد لایه های مختلف و نسبت مواد تشکیل دهنده آن ها، طیف متنوعی از مقواهارا برای کاربردهای گوناگون پدید می اورد. بهترین مقواها به لحاظ کیفیت چاپ و بسته بندی و هم چنین به لحاظ بهداشت و سلامت، مقواهایی هستند که در تولید آن ها از مواد بازیافتی و آخال استفاده نشده باشد. سه دسته کلی چنین مقواهایی شامل FBB، SBB و SUB هستند که گواهی FDA را نیز دارند. مشخصات فنی این مقواها که مغز سفید، مغز کرم یا مغزقهوه ای هستند بر اساس چند مقیاس اندازه گیری می شود. برای مثال L&W و Taber دو سیستم اندازه گیری برای شقی (stiffens) مقوا در جهت راه و بیراه آن می باشد. به طور کلی تنوع این مقواها با کدهای مخصوصی تفکیک می شود. کدهای درجه بندی مقوا به سطح (G,U) ، مربوط به لایه اصلی (C,T,D) ، مربوط به رنگ پشت مقوا (1: سفید، 2: کرم، 3:قهوه ای) و مربوط به حجم مخصوص هستند.
دیگر انواع مقواها که مغز طوسی هستند از درصد مشخصی خمیر شیمیایی – مکانیکی به علاوه میزان مشخصی از مواد بازیافتی تشکیل می شوند. درصد مواد بازیافتی، از 90 تا 100 درصد لایه های میانی این مقواها راتشکیل می دهد. مقواهای بازیافتی به دلیل دارا بودن آلودگی های بیش ازحد مجاز نباید در تماس مستقیم با دارو و غذا قرار بگیرند، البته اکثر کارخانه های تولید مقوا می توانند HACCP (گواهینامه بین المللی ایمنی غذا) را ارایه دهند. تلرانس موجود در ارقام مربوط به مشخصات فنی این دسته از مقواها نیز به دلیل تنوع در مواد خمیر تولید شده از باطله هاست. چنانچه آلودگی این مقواها در تست میکروبی مجاز اعلام شود می توان از آنها با پوشش دهی مناسب در بسته بندی های ثانویه غذاهای خشک استفاده کرد.
امروزه در جهان به این موارد بسیار توجه می شود و مهاجرت مواد آلوده و سرطان زا به محتوی بسته ها بسیار جدی گرفته می شود. حتی در کشورهای اروپایی کارخانه های تولیدی خوراکی و بهداشتی دستورالعمل مشخصی را برای واحد های چاپ و بسته بندی طرف قرار داد خود، تعیین می کنند. این دستور العمل ها برای ایمنی و بهداشت مواد است و برای مثال در انها تاکید می شود که چاپ و بسته بندی با چه موادی و تحت کدام شرایط محیطی انجام شود و در مدت زمان انجام سفارش آنها، سفارش دیگری با آن دستگاه ها انجام نشود. متاسفانه در ایران به مهاجرت این آلودگی ها توجه نمی شود و حتی در برخی موارد این مقواها در تماس مستقیم با محتوی غذایی بسته قرار می گیرند. البته مقوای بسته های سیگار تولید داخل ایران دارای همه استانداردهای لازم است و برای تهیه آن ها از بهداشتی ترین و با کیفیت ترین مقواها استفاده می شود. متاسفانه در سیستم نظارت دارویی و غذایی ایران استانداردی برای ممانعت از کاربرد مقوای بازیافتی تعیین نشده و حتی استاندارد شماره 3341 که مربوط به مقوای خوراکی است، در ابتدا این مقوا را تولید شده از مواد بازیافتی معرفی می کند. به این ترتیب شما شاهد جعبه های شیرینی هستید که از مقوای دورو طوسی با پوشش کاغذ و پارافین تهیه شده و در تماس مستقیم با محتوی جعبه است و مهر استاندارد و وزارت بهداشت هم دارد.
عمده تولید کنندگان مقوا در دنیا فاکتورهای مشترکی را برای تعیین مشخصات فنی مقواها اندازه گیری می کنند . این موارد شامل گرماژ، ضخامت (کالیپر)، حجم مخصوص (Bulk)، میزان شقی مقوا در جهت راه و بیراه آن و میانگین مقامت سطحی مقوا (Geometric Mean) می شود. همچنین آزمایش های که بر روی این مقواها به طور مشترک صورت می گیرد، شامل مقاومت در برابر خم شدگی، سفیدی، ضخامت، جذب آب، رنگ، براقیت، گرماژ، جذب مرکب، مقومت میانی لایه ها در برابر برش (Ply Bond)، رطوبت و میزان ماتی است.
مقواهای خوراکی (دارای گواهی FDA یا IS-FGA) از نظر قیمتی 20 تا 40 درصد گران تر از مقواهای مغز طوسی هستن زیرا در تهیه آنها خمیر بکر به کار رفته لست. اما باید در نظر داشت که به خاطر شقی بالای مقوا، در عمل می توان بین 10 تا 20 درصد به خاطر مصرف مقوای نازک تر ( گرماژ پایین تر) صرفه جویی کرد. به علاوه مصرف مرکب، جذب وزنی، استهلاک ماشین چاپ و نصب تجهیزات اضافی در ماشین جهت شستشو، کمتر است. در نهایت وزن کمتر مقوای خوراکی باعث مصرف کمتر کارتن قهوه ای وکاهش هزینه حمل و نقل می شود. بنابراین برای هر کاری باید انتخاب مقوا با آنالیز مشخصات فنی و محاسبه هزینه تمام شده محصول از توجیه اقتصادی برخوردار باشد.
تا حدی می توان این گونه نتیجه گرفت که مقوای پشت طوسی برای مصارف غذایی و بهداشتی در دراز مدت با وجود قیمت ارزانتر چندان هم به صرفه به نظر نمی رسد، به علاوه این که آلودگی های خاص خود را دارد. البته موارد زیادی در به صرفه بودن یا نبودن مواد مصرفی در واحدهای تولیدی اثر گذار است. در مجموع این مقوا برای مصارفی که مقوای بسته، در تماس مستقیم با محتوی آن نیست و یا برای بسته بندی مواد شوینده و کالاهای خانگی، انتخاب مناسبی است.