آیا نباید سرمایه گذاری جدیدی در زمینه کارتن که کالایی حیاتی در تولید ومحصولات است صورت بگیرد؟ آیا صنعت کارتن یارای رقابت با نمونه های خارجی را دارد؟ با علیقلی حسنی اعظمی، رییس انجمن به صحبت نشستیم.
علیقلی حسنی اعظمی ( رئیس انجمن مدیران صنایع کارتن و ورق )
صحبت را از حرف های گفته شده در نشست خبری آغاز می کنیم، این مدعا را که تولید کارتن در کشور بیش از نیاز است،می توانید با آمار و ارقام مشخص کنید؟
در حال حاضر 108 واحد بزرگ کارتن سازی بزرگ دارای پروانه بهره برداری با ظرفیت تولید نزدیک به دو میلیون تن در سال فعالیت می کنند. در 5-6 سال گذشته، نیاز کشور از 700 هزار تن تجاوز نکرده است. دست کم آماری که ما از وزارت صنایع ، وزارت دارایی و دوستانی که در این حرفه فعال هستند،؛ گرفتیم این رقم را نشان می دهد. بنابراین وقتی با 700 هزار تن نیاز به تولید، به دو میلیون تن ظرفیت تولید پروانه بهره برداری داده می شود، یعنی می بایست هر کس از یک سوم و یا 35 درصد ظرفیت تولیدش استفاده کند. علاوه بر این ها، 40 واحد دیگر نیز به دلیل این که در حال احداث هستند، هنوز پروانه بهره برداری نگرفته اند، که با ورودشان به بازار بیش از دو میلیون و سیصد هزار تن ظرفیت تولید خواهیم داشت. این که تمام محصولات تولیدی نیاز به بسته بندی دارد، صحیح است اما به شرطی که تولیدی هم صورت بگیرد. در سال های گذشته، تولید محصولات رشدی را نشان نمی دهد تا نیاز به تولید کارتن افزایش یابد. در بعضی استان ها چند واحد تولید کارتن مستقر شده که بیش از نیاز آن استان است و تلاش می کنند به بازار استانهای هم جوار وارد شوند، به عنوان مثال تبریز 11 واحد کارتن سازی دارد و این در حالی است که در استان خراسان با وجود تولید بیشتر، دو یا سه واحد داریم، پس در این استان جای سرمایه گذاری وجود دارد.
پس ، دست کم در مواردی نیاز به سرمایه گذاری وجود دارد. حالا ببینیم آیا سرمایه گذاری در این صنعت توجیه پذیر است و سود قابل قبولی می توان انتظار داشت؟
تمام صحبت های ما این است که پیش از سرمایه گذاری و خرید دستگاه، بازار سنجیده و رقبا شناخته شوند. عزیزانی که تمایل به سرمایه گذاری دارند با مشاوران انجمن صحبت کنند تا از مشکلات پیش رو آگاهی یابند. این طور فکر نشود که کارتن سازی کاری آسان و پرسود است. در حال حاضر 81 درصد از هزینه های یک واحد کارتن سازی به کاغذ و 2-3 درصد به مرکب و نشاسته و .. اختصاص می بابد، اگر 10 درصد را نیز به هزینه های سربار، آب، برق و گاز ... اختصاص بدهیم، مدیریت ما تنها بر روی 6-7 درصد است تا سودی باقی بماند و تولید صورت بگیرد . به هر صورت، انجمن با اعطای پروانه بهره برداری جدید موافق نیست، اگر قرار باشد سرمایه گذاری صورت بگیرد، از نظر ما بهتر است واحد های موجود بازسازی و ارتقا داده شوند.
از مشکلات صنعت کارتن و حلقه های مفقوده آن بگویید.
حلقه مفقوده این صنعت، حمایت دولت است. دولت از این صنعت فراگیر حمایت نمی کند. در صورتی که در کشورهای دیگر مانند ترکیه، دولت برای این صنعت که پشتیبان صنایع دیگر است، سیاست های حمایتی خاصی اعمال می کند. اما در مورد مشکلات، به موارد ریزتر و مشخص تری می توانم اشاره کنم:
کارتن ها به صورت 3 لایه، با 5 لایه تولید می شوند. کاغذ فلوتینگ اغلب از کارخانه مازندران خریداری می شود، که کیفیت کاغذ تولیدشان مناسب، اما تولیدشان محدود (حدود 100 هزار تن) است. در مورد لاینرها بسته به محصول فرق می کند. اکنون اغلب کارتن سازی های بزرگ دارای آزمایشگاه هستند و بسته به محصول مورد نظر، شرایط نگهداری، مکانی که محصول ارسال خواهد شد ، هزینه مشتری و ... لایه ها و ویژگی آنها تعریف می شود و پس از تولید نیز تست های مربوطه در آزمایشگاه انجام می شود. اگر نیاز به کاغذ کرافت نباشد، از کاغذهای بازیافتی داخلی استفاده می شود در این صورت کارتن مقاومت خوبی نخواهد داشت. در غیر این صورت از کاغذهای وارداتی با خمیر بکر استفاده می کنیم . عدم تولید کاغذ کرافت در داخل کشور، یک مشکل جدی است. به همین دلیل تولید کارتن مستحکم از کاغذهای خمیر بکر در ایران مقرون به صرفه نیست. در گذشته کاغذ چوکا برای تولید کاغذ کرافت راه اندازی شد ولی 3-4 سال بیشتر دوام نیاورد و اکنون کاغذ بازیافتی با 10 درصد خمیر بکر تولید می کند. به هر صورت، ما در این زمینه کاملاً وابسته به واردات هستیم و به این خاطر بعضی سفارشات در استان های جنوبی به کشورهای همجوار مثل دبی داده می شود، به جای این که از ما بخواهند کاغذ وارد و کارتن تولید کنیم. این در حالیست که ما توان تولید کارتن با همان کیفیت را داریم . با این وجود، مقدار واردات کارتن خیلی زیاد نیست . مثلا در یک سال فقط 9 هزار تن وارد شده است .
یعنی اگر کاغذ کرافت تامین شود ، کارتن سازی ما از نظر سطح فن آوری و دستگاه ها ، مانند کارخانه های کارتن سازی دبی هستند ؟
چند واحد تاسیس شده در ده سال گذشته – با توجه به این که تکنولوژی تولید کارتن در این سال ها تغییر زیادی نکرده – ماشین آلات به روزی دارند و قادر به تولید بهترین کارتن در منطقه هستند . ناچارم باز هم به مشکل اصلی برگردم و یادآور شوم که حلقه مفقوده در تولید کارتن حمایت دولت است ، باید به کارتن سازی به عنوان یک صنعت نگاه شود و از آنجا که تولیدات تمام صنایع به این صنعت وابسته است ، باید به آن بها داده شود . با حمایت دولت و ارائه تسهیلات بانکی و حل مشکلات گشایش اعتبار ، کاغذهای بهتری وارد و در نتیجه کارتن های بهتری تولید می شود .
آیا کارتن سازی های بزرگ ایران ، استانداردهای معتبر بین المللی در صنعت کارتن ، مانند FFCO را رعایت می کنند ؟
به تابلوی استاندارد پشت سرش اشاره می کند : " در گذشته خودمان سراغ استاندارد می رفتیم و استاندارد تشویقی دریافت می کردیم ولی الان اجباری شده و همه باید تابع استاندارد اجباری باشیم . همه ما خواهان ارتقای کیفیت هستیم اما مگر کارتن سازی چیزی جز اتصال چند ورق کاغذ است . تا زمانی که تولید کاغذ استاندارد نشود ، چگونه کارتن سازی استاندارد شود ؟!
بعضی مواقع کاغذ چند بار بازیافت می شود که دیگر به چیزی مانند پنبه شبیه است تا کاغذ . ما همچنین علاقه مند به عضویت در فدراسیون کارتن سازان اروپایی هستیم و در تلاشیم تا خود را با استاندارهای این فدراسیون تطبیق دهیم .
علاوه بر کارتن سازی ، چاپ آن نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است . آیا امکانات چاپ مرغوب کارتن در کشور فراهم است ؟
کیفیت لایه رویی کارتن که چاپ روی آن انجام می شود ، مهم است . چون کاغذهای بازیافتی چاپ پذیری مناسبی ندارند ، در حال حاضر 90درصد لایه های رویی کارتن از کاغذهای وراداتی استفاده می شود تا بسته بندی شکیل باشد . در 90 درصد موارد نیز از مرکب های داخلی جهت چاپ کارتن استفاده می شود و به همین دلیل جلساتی با کارخانه های تولیدکننده مرکب جهت ارتقا کیفیت برنامه ریزی می شود .
ماشن سازان ایرانی دستگاه های کارتن سازی و چاپ کارتن تولید می کنند . آیا این ماشین آلات پاسخگویی نیازهای شماست ؟
در مورد دستگاه های چاپ کارتن نیز باید بگویم که ماشین های قدیمی اروپایی خیلی بهتر از ماشین های جدید ساخت چین هستند . حتی می توان گفت که ماشین الات چاپ و تولید کارتن ایرانی از ماشین آلات چین و تایوان بهتر هستند. مشکل ماشین سازی ایران این است که تولید انبوه خوبی ندارند به همین دلیل زمانی حدود 6 تا 8 ماه پس از سفارش ، ماشین تحویل داده می شود در صورتی که همکاری با شرکت های خارجی به دلیل تولید انبوه ، باصرفه تر است .
منبع : ماهنامه صنعت چاپ / شماره 385