شاخص های رتبه بندی

" صنایع سلولزی و بهداشتی از مهم ترین و اساسی ترین صنایع هر کشوری محسوب می شود؛ چرا که مورد استفادۀ تمامی اقشار جامعه و تمامی مقاطع سنی قرار گرفته و نیز مستقیماً با سلامت افراد و در نتیجه بقای جامعه سر و کار دارد. این بخش از صنایع به دلیل اهمیت موارد مذکور، به لحاظ تولیدی بسیار حساس بوده و از نظر تهیۀ مواد اولیه، تجهیزات تولیدی، بهداشت، کیفیت محصولات مصرفی و کیفیت ظاهری (زیبایی) و همچنین با توجه به بحران های ارزی و اقتصادی کنونی، شرکت های متعددی را به رقابت تنگاتنگ با یکدیگر ترقیب می کند. در میان شاخص های رتبه بندی همۀ برندهای تولیدی و وارداتی در همۀ زمینه های صنعتی، سهم مصرف کننده، بیشترین درصد را به خود اختصاص می دهد و در واقع این مصرف کننده است که جایگاه هر برندی را در عرصۀ وسیع بازار تعیین       می سازد. اما نکته اینجاست که مصرف کنندگان با توجه به شرایط اقتصادی، فرهنگی و حرفه ای گوناگون، سلیقه های مختلفی را به بازار تحمیل می سازند و این مهم باعث می شود که هر کدام از برندها ضمن رقابت، جایگاه ویژه خود را در گستره ی تجارت حفظ کنند."

 

"نشریه آوند با همکاری نمایندگانی از فروشگاه های زنجیره ای، بنکداران صنف صنایع سلولزی و بهداشتی، داروخانه ها و نیز عموم مصرف کنندگان، از اقصی نقاط تهران بزرگ، اقدام به تهیۀ گزارشی میدانی کرده است که طی آن میانگین سلیقه و نیاز مصرف کنندگان همراه با نظرات، انتقادات و پیشنهادات آنان و مشکلات و موانع فعالیت در این صنف به منظور ارتقای سطح کمی و کیفی تولیدات سلولزی و بهداشتی مورد مطالعه و ارزیابی قرار می گیرد."

 

" آوند جهت تهیۀ گزارش مذکور، حول محورهای زیر با مدیران، فروشندگان و مصرف کنندگان گرامی به مباحثه و گفتگو نشسته است:"

"شایان ذکر است که دامنۀ تفاوت نظرات و پاسخ های مسئولین بخش عرضه (مدیران فروشگاه و فروشندگان) در رابطه با پرسش های فوق نسبت به عموم مصرف کنندگان بسیار وسیع تر بوده است. به عبارت دیگر علی رغم تفاوت های شرایط اقتصادی و فرهنگی اقشار مختلف جامعه، سطح سلیقه و نیاز عموم مردم در این مورد نسبتاً هموار و یکسان است اما سیاست های مالی و مدیریتی و نیز میزان تخصص مسئولین بخش عرضه، آرای بسیار متفاوتی را موجب می گردد. نکتۀ جالب توجه دیگر این است که مطابق نظر فروشندگان  و عموم مردم، بحران های اقتصادی بر مصرف مایحتاجی که همواره نیاز است (مانند محصولات سلولزی و بهداشتی) تاثیر چندانی نداشته و موارد مصرفی دیگری را مشمول صرفه جویی می سازد."

 

" شرح گزارش را با یکی از فروشگاه های بزرگ واقع در شمال غرب تهران بزرگ آغاز می کنیم. با مدیر داخلی فروشگاه، آقای م.ع به گفت و گو نشستیم. ایشان اظهار داشتند حدود 80 درصد از اجناس فروشگاه به دلیل گرانی اجناس خارجی، ایرانی است و میزان مشتریان اجناس خارجی در بخش صنایع غذایی و حتی پاک کننده و شوینده خیلی بالاتر از محصولات سلولزی بوده و در این بخش، تعداد برندهای خارجی هر محصول بسیار محدود است. مثلاً در مورد پوشک و نوار بهداشتی، محصولات ایرانی کشش بیشتری دارد و این تمایل در مورد دستمال کاغذی بسیار بالاتر است. در مورد دستمال سفره، تنها یک برند ترکیه ای در این فروشگاه عرضه می شود و باقی برندها ایرانی است. پیش تر، از یک برند معتبر چینی نیز نوعی دستمال تنظیف در این فروشگاه ارائه می شده که این قرار داد اکنون فسخ گردیده است. اما در شلف های مربوط به پوشک بچه و نوار بهداشتی در این فروشگاه، یک برند خارجی معتبر توجه خبرنگار آوند را جلب کرد که در فروشگاه های دیگر عرضه نمی شود. مدیر داخلی این فروشگاه در پاسخ به سوال خبرنگار در این مورد اظهار داشت فروشگاه های دیگر به دلیل مشکلات مالی- عدم توان تسویۀ نقدی یا کوتاه مدت- واجد شرایط همکاری با چنین برندهای معتبری نیستند و یا مشتریان دیگر نقاط تهران، کشش مالی استقبال از این محصولات را ندارند. آقای م.ع در مورد معیار های انتخاب برندها به شاخص های اعتبار برند، رابطه میان کیفیت و قیمت، میزان سود و جلب مشتری و توان تامین کالا و تعهد و مسئولیت شرکت های مربوط  اشاره نمود و در رابطه با QC (کنترل کیفیت) تشریح کرد کنترل تاریخ و کیفیت کالا در هنگام سفارش در بخش بازرگانی انجام می پذیرد. در همان فروشگاه به سراغ مسئول بخش سلولزی رفتیم اما ایشان از اعتبار و کیفیت برندهای مختلف اظهار بی اطلاعی نمودند و بیان داشتند که مشتری، جنس دلخواه خود را می شناسد."

 

" به سراغ شعبه شمال غرب یکی از فروشگاه های زنجیره ای معتبر رفتیم نکته جالب توجه در بخش سلولزی این فروشگاه، خالی بودن قسمت های زیادی از شلف ها و نیز محدود بودن تعدد و تنوع برندها به ویژه در بخش پوشاک و نوار بهداشتی که در هیچ فروشگاه دیگری عرضه نمی شود، در این فروشگاه به چشم می خورد. با مدیریت فروشگاه، آقای م. مصاحبه کردیم. ایشان به شدت از وضعیت بازار سلولز گله مند بوده و اظهار داشتند خالی بودن قفسه ها  به خاطر کاهش تولید این گونه محصولات است و شرکت های وارداتی و تولیدی (به علت مشکلات تهیه و تأمین مواد اولیه) به دلیل نوسانات ارزی، عرضۀ خود را علی رغم تقاضای بالا محدود کرده اند. ایشان مسئله قیمت گذاری را مهم ترین معضل این بخش از فعالیت خود دانسته و خواستار همکاری شرکت های طرف قرارداد به منظور ایستادگی در برابر تحریم ها و حرکت به سوی تولیدات داخلی شدند. آقای م. در ادامۀ گفت وگو به استقبال مشتریان از کالاهای ایرانی اشاره نموده و از دو برند معتبر ایرانی به عنوان پر فروش ترین برند های خود قدر دانی کردند. ایشان همچنین حضور برندهای خارجی معتبری که تنها در فروشگاه ایشان دیده می شود را کاملاً اتفاقی دانسته و افزودند فروشگاه ایشان هیچ گونه قوانین و محدودیت های سازمان یافته ای در رابطه با همکاری شرکت های مختلف ندارند و از هر شرکتی که نیاز ایشان را تامین سازد استقبال به عمل می آورند. نکته جالب توجه دیگر یا به عبارت دیگر تفاوت مهم این مرکز خرید با مراکز دیگر، عدم برچسب قیمت روی قفسه ها بود."

 

مصاحبه کوتاهی داشتیم با مدیر بازرگانی یکی از مراکز به نام زنجیره ای تأمین مایحتاج واقع در غرب تهران.

آقای مهندس ف. موفقیت این فروشگاه را مدیون طراحی نظام مند و نظارت دقیق و عملی متولیان ایرانی و خارجی دانسته و اظهار کردند علی رغم تحریم ها و کاهش توان خرید مردم، تمامی انواع برندهای ایرانی و خارجی مخاطبین خود را حفظ کرده اند. ایشان برخلاف مدیران فروشگاه های قبلی از تعهد تأمین کنندگان بسیار رضایت دارند و شاهد این امر، شلف های بخش سلولزی است که علی رغم انبوه خریداران، یک جای خالی هم ندارد و مسئولین این بخش مدام در حال انتقال اجناس از انبار به جایگاه ها هستند.

آقای ف. ضمن اشاره به افزایش آمار واردات غیر قانونی و با واسطه (دلالی) ، خواستار توجه مردم به خرید از مراکز بزرگ ویژه تأمین اجناس از فیلترهای کنترل و نظارت و امنیت بهداشتی و کیفی محصولات ذکر کردند.

 

« یکی از مشتریان این فروشگاه، خانم جوانی هستند که اظهار می دارند کیفیت اولویت بالاتری نسبت به قیمت دارد. ایشان برندهای خاصی را به ویژه در مورد نواربهداشتی که از حسایت بالایی برخوردار است مصرف می کنند. در مورد انواع دستمال، نمونه های ایرانی را ترجیح می دهند و هماهنگی طرح و رنگ آن با فضای مورد نظر اتاق، آشپزخانه و دستشویی) برایشان حائز اهمیت است. »  

 

                  « خریداران این فروشگاه با توجه به توان مالی، از تنوع سلیقه بالایی برخوردارند اما تفاوت سلیقۀ آنان به شاخص های کیفی ارتباط دارد، نه معیارهای کمی (بحث قیمت). تقریباً تمام مصرف کنندگان این فروشگاه اعتقاد دارند تورم و بحران اقتصادی تاثیری بر روند مصرف محصولات سلولزی و بهداشتی ندارد و صرفه جویی در بخش های دیگری از مصارف خانگی که در اولویت نباشد لحاظ می گردد. در این فروشگاه، وسعت تنوع و تفاوت سلیقۀ مصرف کنندگان در مورد دستمال کاغذی بسیار زیاد و در زمینۀ دستمال توالت و آشپزخانه در سطح متوسط است اما در ارتباط با مصرف نوار بهداشتی و پوشک بچه به دلیل مسائل بهداشتی، به آمار نسبتاً همواری دست یافتیم. اغلب مصارف نوار بهداشتی  و پوشک از انواع خارجی و یا نمونه های معتبر ایرانی انتخاب می شود اما در زمیته دستمال های کاغذی، توالت و حوله ای، بیشتر انواع ایرانی به فروش می رسد. آستانۀ تنوع سلیقۀ مشتریان در مورد دستمال ها تنها محدود به ویژگی های ظاهری است؛ سلیقۀ تعدادی از مصرف کنندگان به خاطر زیبایی یا هماهنگی با رنگ و طرح فضا   دستمال های رنگی و نقش برجسته را می پسنددو تعدادی دیگر دستمال های سفید و ساده را انتخاب می کنند. عده ای از مشتریان گرامی جعبه های کوچکتر دستمال کاغذی را خریداری می کنند و عده ای دیگر به منظور صرفه جویی به انواع بزرگتر گرایش دارنند. همچنین در مورد دستمال توالت و حوله ای، برخی برش های کوتاه را مقرون به صرفه می دانند و بعضی دیگر برش های بلند را. برخی به خاطر اهمیت قدرت جذب، دستمال سه لایه ای را انتخاب می کند و برخی دیگر از لحاظ لطافت به دولایه بسنده          می کنند...» 

 

      « بازدید از فروشگاه زنجیره ای را با شعبه مرکزی معتبرترین فروشگاه زنجیره ای در شرق تهران خاتمه دادیم.

 

این فروشگاه به دلیل سابقه و تعبیه شعب  متعدد در اقصی نقاط تهران و نیز تخفیف های گوناگون ویژه جشنواره های مختلف، بیشترین درصد مشتری- اعم از خواص و عام- را به خود اختصاص داده و از بیشترین تنوع برند در زمینه های مختلف برخوردار است. به همین خاطر، تهیۀ گزارش از این فروشگاه با همکاری مسئولین و مشتریان محترم، بستر هموارتری برای حصول به نتایج معتبر خواهد بود. یکی از مسئولین بخش سلولزی و بهداشتی این فروشگاه اشاره کرد که علی رغم تنوع چشمگیر محصولات در این فروشگاه، اجناس ایرانی نسبت به کالاهای خارجی فروش بسیار بالاتری دارند. ایشان اظهار داشتند پیش از مواجهه با بحران اقتصادی و نوسان ارزی، کیفیت برای مردم در اولویت قرار داشت و به همین دلیل از اجناس خارجی استقبال بیشتری می شد اما اکنون به علت افزایش ناگهانی و شدید قیمت های اجناس وارداتی که از فیلترهای قانونی عبور کرده باشند، توان خرید مردم کاهش یافته و چون از نظر بهداشت و کیفیت، تولیدات ایرانی با نمونه های خارجی برابری دارند، فروش اجناس ایرانی بیشتر است. ایشان در رابطه با تنوع محصولات ایرانی و خارجی به وسعت فروشگاه و استقبال عموم اقشار مردم اشاره کردند و افزودند مشتری با وجود همۀ بحران های اقتصادی، جنس مورد نیاز خود را می شناسد و همواره برای تهیۀ آن تقاضا دارد. »   

 

      « مصرف کنندگان این فروشگاه نیز اولویت های گوناگون برای انتخاب داشتند؛ کیفیت، قیمت، ظاهر، بسته بندی و موارد دیگر. برخی برندهای خاص را شناسایی کرده و به دنبال آن محصول ویژه بودند و برخی دیگر توجهی به نام تجاری محصول و شاخص های کیفی آن نداشته و با توجه به ظاهر اجناس یا قیمت آنها خرید می کردند. در مورد دستمال کاغذی، بیشترین گرایش مصرف کنندگان این فروشگاه به یک برند مطرح ایرانی است که علاوه بر نرمی و لطافت، قدرت جذب و سهولت استفاده از تک تک برگ ها ، از تنوع بسیار بالایی در زمینۀ بسته بندی، طراحی روی جلد و رنگو شکل تی شو برخوردار است. تعدادی از مصرف کنندگان نیز بدون توجه به نام برندها مستقیماً به طرف شلف های ویژه حراجی رفته و کالاهای این بخش را خریداری می کنند. »

 

      « یکی از مشتریان محترم که همواره از هر محصولی برند خاصی را خریداری می کند، ازبسته 6 تایی دستمال توالت یکی از برترین برندهای ایرانی اظهار نارضایتی نموده و اشاره کرد که اگرچه همواره همین محصول را مصرف می کرده اما این بار دستمال ها به محض استفاده پودر شده و بدن خود و خانواده اش را دچار حساسیت کرده است. یکی از آقایان محترم نیز که در حال انتخاب دستمال کاغذی بود، بر اهمیت ترجیح کالای ایرانی به منظور حفظ منافع ملی اشاره نمود. »

 

      میانگین نظرسنجی در این فروشگاه معلوم میکند در مورد پوشک بچه به دلیل اهمیت کیفیت و بهداشت، محصولات خارجی معتبر فروش بیشتری دارند اما در زمینه مصرف نواربهداشتی، میزان فروش کالاهای داخلی با نمونه های خارجی نسبتاً برابری می کنند.

 

        «حال نوبت یک بنکدار با سابقه وقابل اعتماد در صنف سلولزی و بهداشتی است. آقای ن. که در ابتدای امر خبرنگار آوند را با بازر س اشتباه گرفته بودند، تمام محصولات خود را ایرانی معرفی کردند اما پس از آن پذیرفتند هدف ما انعکاس مشکلات این صنف است، اشاره نمودند در بخش پوشک بچه و نوار بهداشتی، محصولات خارجی فروش بیشتری دارند؛ چرا که بحران های اقتصادی ناشی از تحریم ها واردات مواد اولیه را با مشکل رو به رو کرده و در نتیجه قیمت تولیدات داخلی با نمونه های خارجی نسبتاً برابرنند؛ بنابراین در صورت یکسان بودن قیمت ها، مشتریان اجناس خارجی را ترجیح می دهند. »

 

      « نکتۀ جالب توجه در این مغازه، چیدمان برندهای هر بخش از محصولات به صورت تفکیک نشده یا به اصطلاح درهم بود؛ به طوری که در شلف مربوط به هر محصول، تمامی برندها چه ایرانی و چه خارجی روی هم و کنار هم دیده میشدند. آن مسئله اگرچه باعث لذت بینایی از تنوع شکل و رنگ می شود اما انتخاب و یافتن یک محصول خاص را دشوار می سازد. آقای ن. دلیل این امر را تسهیل فروش تمامی برندها اعلام کردند و افزودند مشتری اگر برند خاصی را مد نظر داشته باشد، می تواند آن را شناسایی و پیدا کند. »

 

      « یکی از مشتریان خانم این مغازه را به گپی دوستانه دعوت کردیم. ایشان هیچ اطلاعی از برندها نداشته و حتی از روی ظاهر و بسته بندی هم قادر به تشخیص انواع کالا از هم نیستند. تنها معیار انتخاب ایشان تعداد بالا و قیمت پایین است. دستمال کاغذی یا دستمال توالت را به صورت بسته های چند تایی خریداری می کنند. دستمال آشپزخانه نیز اصلاً مورد استفاه ایشان نیست. »

 

        « در پایان سری میزنیم به جنوب تهران. به دلیل مسائل اقتصادی، عقاید نمایندگان این نقطۀ شهر با دیگر مصرف کنندگان یا فروشندگان نسبتاً متفاوت است. پزشک یکی از داروخانه های معتبر این منطقه، از این مسئله که در بخش سلولزی تنها با 2 یا 3 برند ایرانی همکاری دارد اظهار تاسف نمودند و اشاره کردند که تا پیش از وقوع بحران اقتصادی، تنوع محصولات ایشان در زمینۀ پوشک، نوار بهداشتی و دستمال، بسیار بالا بوده اما پس از تورم، هم آمار عرضه کاهش یافته و هم تقاضا. ایشان افزودند که با تشدید این بحران امکان دارد دیگر محصولات این صنف را عرضه نکنند. »

 

      « خانم خانه داری در همین نقطۀ شهر، ضمن ارجح شمردن محصولات ایرانی اشاره کردند که بحران اقتصادی، توان خرید و مصرف آنان را کاهش داده است؛ به طوری که ایشان پیش از تورم، هر ماه دستمال آشپزخانه و توالت می خریدند اما اکنون هر 2 ماه یک بار این محصولات را خریداری می کنند. »

 

      « خانم جوان دیگری نیز ضمن اشاره به آشنایی با برندها و اولویت استفاده از محصولات ایرانی تشریح کردند که آخرین مصرف نوار بهداشتی از یک برند معتبر ایرانی – که همواره استفاده از آن موجب رضایتشان بوده است – ایشان را به بیماری های پوستی و داخلی مبتلا ساخته است...»

 

« در پایان لازم به ذکر است که این گزارش صرفاً یک تحقیق میدانی لحاظ می گردد و نظرات کارشناسانه و تخصصی مسئولین انجمن در آن دخل و تصرفی ندارد. هدف ما انعکاس نظرات، پیشنهادات و انتقادات مسئولین بخش عرضه (فروشندگان) و تقاضا (مصرف کنندگان) به مسئولین بخش تولید یا واردات این صنعت به منظور ارتقای قدرت کمی و کیفی بازار در این صنف است. امید است که با همدلی و پشتکار، عرضۀ تولیدات مطلوب داخلی را گسترش دهیم و ضمن پایبندی به تعهدات تأمین کالا، رضایت خاطر مسئولین و مصرف کنندگان را جلب نماییم. »

 

                                                                              تهیه و تنظیم: مریم قاراگوزلی  - سپیده دبیری