کد مقاله:
۴۲۸
- تاریخ درج:
۱۳۹۰/۰۶/۱۲
- مشاهده:
۴,۷۰۶
چسب نشاسته معمولی‌ترین چسب در صنعت کارتن است. نشاسته نوعی کربوهیدرات است که از دو نوع مولکول تشکیل شده است.
یکی از آنها آمیلوز، با ساختارخطی و بدون شاخه است که از 3000-600 واحد گلوکزی که با پیوندهای آلفا-1، 4- گلیکوزیدی به هم متصل شده‌اند، شکل گرفته و ساختار مارپیچی دارد که به‌وسیلة پیوندهای هیدروژنی داخل مولکولی تثبیت شده است.
جزء دیگر که آمیلو پکتین نام دارد، دارای شاخه‌های جانبی آلفا-1، 6- گلیکوزیدی می‌باشد که به شاخة اصلی متصل شده است. نسبت آمیلوز به آمیلوکتین، شکل گرانول‌ها و انداة آنها و همچنین مقدار مواد دیگر موجود در آنها به نوع گیاه بستگی دارد. مثلا درجة پلیمریزاسیون نشاسته نیز که به نوع گیاه بستگی دارد، در سیب‌زمینی بیشترین و در نشاسته‌ای که از دانه‌های غلات تهیه شده کمترین مقدار است.
دانه‌های نشاسته در دمای معمولی در آب حل نمی‌شوند و ته‌نشین می‌گردند ولی در اثر حرارت دادن در دمای 50-40 درجة سانتیگراد کم کم شروع به واکشیده شدن می‌کنند و کم‌کم تا حدود 70 درجة سانتیگراد پلیمرهای نشاسته در آب حل می‌شوند و ساختار گرانولی از بین می‌رود. در این حالت است که نشاسته خاصیت چسبندگی و پیوند دادن دارد.
قسمت آمیلوز حتی پس از جوشیدن و ژلهای شدن کاملا به صورت فیزیکی یا شیمیایی در آب حل نمی‌شود و به علاوه تمایل به برقراری مجدد پیوندهای هیدروژنی و سازماندهی دوباره خودش به صورت رشته‌های موازی دارد که فرایند ریتروگردیشن[1] نام داشته و باعث مات شدن محلول می‌شود و در صورتی‌که ویسکوزیته محلول کم باشد (درصد آمیلوز بالا) و به مدت طولانی نگه داشته شود، ته‌نشین می‌گردد.
در حالتی که ویسکوزیته محلول زیاد باشد، ژلهای محکمی تشکیل می‌گردد که در نتیجة بازگشت واکنش آبگیری، آب از آن جدا می‌شود. این فرایند سینرسیس[2] نام دارد و در بیشتر موارد غیر قابل بازگشت است. یعنی مجددا در مجاورت آب به چسب تبدیل نمی‌شود.
آمیلوپکتین با توجه به ساختار شاخه‌ای آن، پس از جوشاندن کمتر تمایل به سازماندهی مجدد دارد و به مدت طولانی روان می‌باشد و کوچکترین نشانه‌ای از سازماندهی مجدد با کمی‌حرارت از بین می‌رود.
همان‌طور که اشاره شد جهت تهیه کردن چسب نشاسته باید دانه‌های نشاسته در حین حرارت دادن در آب حل شوند و ژلهای گردند. برای کاهش دمای ژلهای شدن معمولا مقدار کمی (5/3%-2%) سود به آن اضافه می‌شود. همچنین جهت بهبود مقاومت‌های پیوند تشکیل شده توسط چسب در برابر پارگی و شکستن پیوندها حدود 5/2-5/1 درصد بوراکس مصرف می‌گردد. نهایتا به منظور جلوگیری از فساد نشاسته در بلند مدت حدود 1/0 درصد مواد ضد عفونی کننده مانند فرمالین افزوده می‌گردد.
----------------------------------------------------------------------------
[1] - Retrogradation
[2] -Siyneresis
منبع :وبلاگ تخصصی چوب کاغذ کارتن