به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، این کالای سفید طی ماه اخیر جزء موارد پر سر و صدا است، هرچند مدتی بود در سکوت، قیمت‌ها مواج بالا می‌رفت، اما نوسانات زیاد از این سکوت پرده برداشت و زنگ خطر دیر هنگام بلند شد و صلای قیمت کاغذ 96 هزار تومانی این روزها پژواک بدی دارد.
چندی است خبرگزاری فارس پیگیر مسائل مربوط به کاغذ است و با اصحاب حوزه نشر و ارشاد گفت‌وگوهایی را منتشر می‌کند، این بار به سراغ «سید محمود حسینی مدیر عامل تعاونی ناشران قم» رفتیم و با او از دغدغه‌هایش پیرامون کاغذ پرسیدیم.
حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس درباره این ماجرای پر قصه اظهار داشت: از سال 1368 با تاسیس این تعاونی برای تقویت نشر حوزه دین به عنوان مدیر عامل شرکت تعاونی ناشران قم وارد حوزه نشر شدم.
* آقای حسینی به عنوان یک ناشر چقدر گرانی کاغذ گریبان‌گیر شما بوده است؟
طرح‌ها به دو دسته زود بازده و زیربنایی قابل طرح هستند، باید زیر بنای کارخانه‌های تولید کاغذ و نقش تولید و مصرف آنها در بازار مشخص شود و تعریف شود این کارخانه‌ها چه ظرفیتی دارند و تا چه میزان می‌توانند نیاز کشور را برطرف کنند.
کارخانه‌های ما در حال حاضر با مشکلاتی مواجه هستند که باید مورد حمایت قرار گیرند و نقدینگی آنها در خصوص بازسازی و تامین مواد اولیه بایستی برطرف و تامین شود.
پس از قطع یارانه کاغذ در سال 85 و 86 توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مقرر شد از طریق دولت (که طبیعتا وزارت صنعت معدن تجارت این نقش را برعهده دارد)، نقدینگی کارخانه‌های مثل کارخانه کاغذ پارس تامین شود تا این کارخانه‌ها به ظرفیت خود که قابل ملاحظه است برسند یعنی نیاز ما نسبت به آن تولید برطرف شود، در زمینه‌های مختلف نیازمند کاغذ هستیم؛ برخی کاغذها برای کارهای یکبار مصرف و برخی برای کارهای شکیل و نفیس تولید می‌شود.
کارخانه‌هایی در داخل می‌توانند بخشی از نیاز ما را در این زمینه مرتفع کنند، بنا بود دولت در سال 87 به کارخانه کاغذ پارس حدود 60 تا 70 میلیارد تومان کمک کند تا این کارخانه به بازسازی دستگاه‌های خود بپردازد، تعمیرات انجام و کسری نقدینگی تامین شود تا این کارخانه به آن ظرفیت اسمی خود برسد و مشکل بخشی از کاغذ را حل کند.
کارخانه کاغذسازی پارس آنچنان با مشکل مواد اولیه مواجه نیست، این کارخانه در کنار مزارع کشت نیشکر قرار دارد و می‌تواند به راحتی از تفاله نیشکر استفاده کند و در مجموع با 20 درصد از واردات الیاف می‌تواند بخش عمده‌ای از کاغذ مملکت را تامین کند، از این رو کارخانه کاغذ پارس در حال حاضر مشکل مواد اولیه آنچنانی غیر از 10 یا 20 درصدی که باید وارد کند، ندارد؛ متاسفانه این کار انجام نشد و کارخانه رها شد، و از این سو واردات بی‌رویه طی این مدت صورت گرفت، لطمه رها شدن کارخانه‌ها را در حال حاضر حس می‌کنیم، کارخانه‌ای که ظرفیتش باید بالای 60 تا 70 هزار تن باشد 15 هزار تن است در صورتی که نه تنها تولید این 15 هزار تن مشکل ما را حل نمی‌کند بلکه لطمه هم می‌زند و این موضوع باعث می‌شود مشکلات کنونی ظهور بیشتری داشته باشند.
البته بنا بود طی این مدت کار دیگری نیز انجام شود، سازمان بازیافت طرح جمع‌آوری کاغذهای باطله را انجام دهد اما نمیدانم این کار اجرایی می‌شود یا نه اگر اجرایی می‌شود اثری تاکنون نداشته است.
اما کارخانه کاغذ مازندران؛ ساختار زیربنایی این کارخانه کاغذ روزنامه است و ربطی به چاپ کتاب ندارد اما امکان دارد بخشی از نیاز حوزه چاپ کتاب را تامین کند، در مجموع ساختارش مربوط به مصرف خودش است، اگر بتواند این کارخانه به ظرفیت اسمی خود برسد می‌تواند مشکل بخش مطبوعات را حل کند.
* در مورد کارخانه‌ها گفتید و اینکه برخی کاغذ تحریر و برخی روزنامه تولید می‌کنند اما نیاز کل کشور چه میزان و به چه شیوه تامین می‌شود؟ تا چه حد نیازمند واردات هستیم.
ظاهرا 6 یا 7 کارخانه تولید کاغذ داریم که برخی از آنها بی‌جهت تعطیل شده‌اند، در حال حاضر دولت باید علت آنها را بررسی کند و وزارت صنعت باید نسبت به راه‌اندازی آنها اقدام کند، کارخانه‌ای که مرتبط به سازمان بازنشستگی بوده به دلیل ضرردهی تعطیل شده است، یا کارخانه دیگری نیمه کاره رها شده؛ در بحث برنج دولت ظرفیت تولید را می‌سنجد برای کسری اجازه واردات می‌دهد، ولی در بخش کاغذ ظرفیتی داریم، کارخانه‌ها رها شده بعد مجوز داده می‌شود کل نیاز کشور وارد شود.
کارخانه‌ها حمایت نمی‌شوند از این رو بخش تولید ما رها و هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری برای آن نشد، در صورتی که در کشور ظرفیت قابل ملاحظه به همراه مواد اولیه مثل باگاس داریم، بخشی از الیاف هم باید وارد شوند که آنهم شدنی است و سرمایه و وقت آنچنانی نمی‌خواهد و عملی است، کارخانه‌های داخلی قادر به تامین 30 تا 50 درصد مصرف داخلی کشور هستند.
* گفتند فاکتور کاغذ بیار سه درصد سود بگیر
* در مورد قیمت کاغذ صحبت کنید، نقش دلالان در این میان چگونه است، آی نوسانات ارز ارتباط مستقیم با گرانی‌های اخیر دارد؟
کاغذ با هر نرخی وارد کشور شده باشد نرخ کنونی نباید عرضه شود، یا با ارز 12260 و یا 2450 تومان؛ اول باید مشخص کنیم مسئولیت ساماندهی وضع چاپ با کیست؟ وزارت صنعت یا ارشاد؟ وزارت ارشاد چه مسئولیت‌هایی دارد وزارت صنعت چطور؟ وزارت صنعت باید اول بخش تولید و سپس بخش واردات را ساماندهی کند، یعنی تجار را مشخص و با ثبت سفارش کاغذ وارد کند چرا که گمرک و نحوه واردات و ثبت سفارش را وزارت صنایع تعریف می‌کند پس ارشاد در اینجا نقشی در واردات ندارد!! ولی ارشاد در داخل قادر به ساماندهی بخش مدیریت مصرف و نحوه تولید کتاب و مصرف است، این ساماندهی باید بر اساس وضعیت فرهنگی کشور ما باشد.
اول وزارت صنایع باید امور زیربنایی را انجام دهد، تاجر باید سود معقول ببرید، نحوه ثبت واردات کاغذ 1226 مشخص است وزارت صنایع باید ببیند تاجر به چه قیمت این کاغذ را به مصرف‌کننده تحویل داده است، از مصرف‌کننده و تشکل‌های صنفی آن حوزه باید تاییده بگیرد، اما متاسفانه در هفته‌های گذشته با ما تماس داشتند که 30 تا 40 هزار بند به ما فاکتور بدهید ما سه درصد به شما سود می‌دهیم که گفتم این کار جرم و خیانت به بخش فرهنگی این مملکت است، این بیانگر عدم نظارت صحیح است یعنی باید کاغذی که با ارز 1226 وارد کشور شده باید کنترل شود، خوشبختانه تمام صنوف دارای تشکل‌های قوی هستند هم در مطبوعات هم نشر و چاپ، اگر این کاغذ به چاپخانه، ناشر تحویل داده شده مشخص شود و اگر زیادی سود برده‌اند اجازه واردات نداشته و با آنها برخورد شود.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیاستگذار فرهنگی است ولی مبنای واردات نحوه تولید و ساماندهی و سازماندهی وضعیت کاغذ در جهت تولید و واردات با وزارت صنعت است، اما متاسفانه امروز ناشران با این مشکلات گریبان گیرند و کسی پاسخگو نیست؛ یعنی بستر مناسبی برای واردات کاغذ وجود ندارد، البته برخی هم انصافا کاغذ وارد و توزیع کرده‌اند و به حلال و حرام اهمیت می‌دهند، اما جالب اینکه برخی واردکنندگان رقم‌های قابل ملاحظه‌ای ارز 1226 گرفته‌اند ولی کاغذشان را توزیع نمی‌کنند، الان اینها کجاست!! نمی‌گویم در زمینه فرهنگی پلیس‌بازی شود اما کنترل و نظارت هم باید باشد و تاجر سود معقول بگیرد؛ ارشاد هم در این میان مسئولیتی دارد باید برای آگاهی جامعه، حفظ فرهنگ دینی و افزایش مطالعه باید برنامه‌ریزی کند.
* کارگروه کاغذ باید از تولید داخل حمایت کند
* تشکیل کارگروه حل مشکل کاغذ را تا چه میزان مفید می‌دانید؟
در رابطه با ساختار کارگروه باید گفت که افراد تصمیم‌گیرنده و تاثیر گذار باید عضو این آن باشند و در رابطه با حمایت از کارخانه‌های تولید کاغذ تصمیم بگیرند، افزایش نقدینگی کارخانه‌ها، سیاستگذاری نحوه تولید و واردات باید برنامه‌ریزی شود و تعادلی میان این دو وجود داشته باشد، گاهی به شکلی زیاد کاغذ وارد نشود که کارخانه‌ها نابود شوند، متاسفانه روش غلطی که در کشور ما جای افتاده اینکه همه ما می‌خواهیم آثارمان را با کاغذ مرغوب چاپ کنیم، یک کتاب تفسیر و یا کتابی باید ده‌ها سال در کتابخانه بماند باید با کاغذ با کیفیت تولید شود، اما لزومی ندارد یک کتاب کمک آموزشی با کاغذ درجه یک و مرغوب تولید شود،
باید بخش خصوصی را ترغیب کنیم تا در کارخانه‌ها سرمایه‌گذاری کنند هم برای تاسیس کارخانه جدید هم تقویت کارخانه‌های در حال فعالیت، اما مسئولیت با کیست؟ طبیعی است وزارت صنعت، معدن و تجارت.
در این صورت حتی تاجری هم از چین کاغذ درجه چندم بدتر از تولید خودمان وارد می‌کند، این کار بر عهده کارگروه است، باید از وزارت صنایع، سازمان حمایت، ارشاد، تشکل‌های صنفی مرتبط مصرف کننده حواسشان باشد و مشخص کنند چه نوع کاغذ و چه میزان نیاز است ما می‌توانیم نحوه مصرف را تضمین کنیم.
* تشکل‌های نشر کاغذ کارخانه پارس را می‌خرند
طبق توافق در کارگروه بنا شد با کارخانه کاغذسازی پارس توافق کنیم تا میزان تولید کاغذ پارس توسط تشکل‌های نشر خریداری شود، حتی عنوان کردیم ما حاضریم مواد اولیه، خمیر و دیگر مواد مورد نیاز را وارد کنیم تا کارخانه‌ها قادر به تولید کاغذ با کیفیت و مطلوب باشند و به ما تحویل دهند، در همان جلسه سازمان حمایت از مصرف‌کننده اعلام کرد در صورت توافق مصرف کننده و تولید کننده نرخ معقول به کارخانه کاغذ پارس داده و نظارت می‌کنیم.
* این قیمت معقول چقدر باشد؟
معقول به نسبت هزینه‌های تولید، در حال حاضر کارخانه کاغذ پارس عنوان می‌کند با قیمت تمام شده مشکل دارم به علت خرابی برخی دستگاه‌ها هزینه‌هایی سربار شده است، ما عنوان کردیم کاغذ شما را می‌خریم شما هم کاغذ با کیفیت به ما ارائه کنید ما هم خمیر و مواد اولیه وارد می‌کنیم، باور کنید اگر به این کارخانه رسیدگی شود ظرفیت تولید بالایی دارد.
سال 75 کاغذ 60 گرمی از این کارخانه خریداری کردیم، البته با بسته بندی و کیفیت مناسب، چون دستگاه‌ها سرپا بودند، کارخانه‌ای که در زمان جنگ قهرمانانه کاغذ تولید کرد و طی 8 سال نیاز کشور را تامین کرد نباید امروز رها شود.
با توجه به اینکه مقام معظم رهبری هم مکرر در این باره تاکید داشتند پس باید اقدامی صورت گیرد، تشکل‌های نشر به حدی توانمند هستند که نیاز حوزه خود را تامین کنند.
* اکثر کاغذهای موجود در بازار با دلار 1100تومان است
* وضعیت کنونی انبارها چقدر است؟
قیمتی که برای بازرگان با ارز آزاد کنونی در هر بند حدود 60 هزار تومان است که با سود حدود 66 هزار تومان می‌شود اکثر کاغذهای موجود در بازار با دلار 1100 تومان بوده، با این فرض قیمت کاغذ زیر 40 هزار تومان می‌شود.
من مصرف کننده و ناشرم و باید قیمت کتاب را کاهش دهم، اگر کتاب‌های دینی با قیمت بالا عرضه شود خریداری نخواهد داشت، سرانه مطالعه کشور 18 دقیقه عنوان شده اما بعید می‌دانم با این گرانی سرانه 18 دقیقه باشد، ارشاد باید سرانه را روی این 18 دقیقه نگاه دارد که پایین نیاید یا اینکه افزایش دهد.
نگرانی بنده آن است در آینده با توجه به نیاز مصرف احتمال دارد کاغذ گران‌تر شود باید از تاجر تعهد گرفته شود تا آنچه وارد کرده معقول توزیع کند.
* آقای حسینی مگر بر اساس ثبت سفارش، واردکنندگان مشخص نمی‌شوند چرا در کارگروه سراغ سرشاخه‌ها نمی‌روند؟
اتفاقا این موضوع در کارگروه بحث شد، معتقدم در انبارهای کشور همواره باید کاغذ موجود باشد، در حال حاضر باید راه برای تاجر هموار شود تا کاغذ وارد کند پس از آن زمینه رقابت پدید خواهد آمد، بخش خصوصی باید برای واردات کاغذ آزاد گذاشته شود تا رقابت ایجاد شود البته تکلیف کاغذهای وارد شده هم باید مشخص شود.